Ans en Martin

VSO Phnom Penh

Rijksweg N7  Phnom Penh - Laos

Vorige week waren we in Phnom Penh voor de jaarlijkse bijeenkomst van VSO vrijwilligers.
Op maandag 1 december vertrokken we om 7.00 uur met de ‘minivan’. We zien vaak dit soort busjes afgeladen met zo’n 15 man en grote pakken bagage achter- en bovenop door onze staat scheuren. De gewone bus vertrekt weliswaar om dezelfde tijd maar doet er ruim 12 uur over terwijl de minivan het traject aflegt in ongeveer 7 uur.
Aangezien we met 7 VSO-ers uit Stung Treng waren hebben we voor $110,= het hele busje afgehuurd zodat we enigszins comfortabel de lange rit konden reizen. De chauffeurs hebben de neiging om een straf tempo te rijden en luid toeterend haalt onze man dan ook het ene na het andere vehikel in. Ondanks dat de snelheid niet echt hoog is verbaasd het niet dat het aantal verkeersongelukken in Cambodja de laatste jaren sterk is gestegen. Moderne tijden maar geen moderne wegen.  

Na Kratie keken we onze ogen uit want daar bleek Cambodja vele malen groener dan onze provincie Stung Treng. We zagen water en grote akkers waar de rijst nog welig groeide terwijl bij ons de kleine akkertjes er inmiddels uitgedroogd bijliggen. Veel meer bevolking en dorpjes langs de weg en het lijkt wat minder armoedig dan bij ons. We zitten inderdaad in een van de armste delen van Cambodja.

Om ongeveer 15.00 uur kwamen we in Phnom Penh aan. Het hotel waar we bij aankomst in Cambodja twee weken gelogeerd hadden bleek volgeboekt en we zijn op aanraden van Biju en Sophea met hen meegegaan naar een ander hotel. Volgens Biju schoner dan ‘Burly’s’ maar onze kamer bleek kleiner en net zo smerig. Voordat we er introkken moest eerst de ventilator van een dikke laag vuil en stof ontdaan worden. Het uitzicht was precies hetzelfde, namelijk een blinde muur op zo’n halve meter afstand. Tsja, Phnom Penh, parel van Azië.

Dinsdag, woensdag en donderdag VSO bijeenkomsten. De eerste 3 dagdelen in de verschillende programmagroepen daarna gemeenschappelijk. Aangezien VSO Cambodja besloten heeft om met haar ‘Health’ programma te stoppen waren onze bijeenkomsten niet zo inspirerend. De ‘Health Volunteers’ gaven presentaties over wat ze nu aan het doen zijn maar het hoofdonderdeel was nadenken over hoe we de boel netjes kunnen gaan afsluiten. En of we onderdelen kwijt kunnen in andere programma’s zoals onderwijs en bestuur dan wel overdragen aan NGO’s die nog wel geld in gezondheidszorg stoppen. Niet zo fijn, trekken aan een dood paard.

Ans en Sophea

De contracten van de 5 medewerkers lopen eind maart 2015 af en dat maakt zo’n bijeenkomst niet aantrekkelijk. Vreemd genoeg kan Ans wel verder.
In ieder geval wordt haar contract verlengd tot juli 2015 en er wordt geld gevraagd voor nog een verlenging van 1 jaar waarna in juli 2016 de deur voor ‘Health’ definitief op slot gaat. Of wij daadwerkelijk met een jaar willen verlengen is natuurlijk nog maar de vraag en zeker niet iets waarover met name Martin nu al wil beslissen. Eerst maar eens zien hoe we daar in maart of april overdenken. Zeker is dat het programma niet wordt voortgezet door VSO en Ans wat dat betreft het licht mag uitdoen.

De reden dat VSO in Cambodja stopt met haar gezondheidszorgprogramma blijft enigszins onduidelijk. Men stelt dat het minder succesvol is en dat het lastig is om Volunteers te vinden. Wanneer we enkel kijken naar moeder- en kindzorg kunnen we wel onderschrijven dat het programma niet uitblinkt in structuur en eigenlijk weinig lange termijn visie heeft. Het was Ans niet geheel duidelijk wat haar voorgangster in Stung Treng had gedaan en er waren ook geen duidelijke richtlijnen over wat zij moet gaan doen. Het gevolg is dat zij zelf observeert wat er gedaan kan worden en vervolgens haar eigen plan trekt. Wanneer dit voor alle ‘Health Volunteers’ geldt/gold is het niet zo vreemd dat er weinig lange termijn effecten meetbaar zijn. Dat wij in de 2 maanden dat we hier zijn in staat zijn om een fors aantal basistekorten te signaleren en een idee hebben van een lange termijn visie op de opleiding en begeleiding van verloskundigen doet ons wel wat twijfelen aan de effectiviteit van het programma in Cambodja voor wat betreft de verloskunde. Succes is moeilijk meetbaar te maken in de gezondheidszorg. Dit doet echter niets af aan de inspanningen en het goede werk dat door de ‘Health’ medewerkers wordt en werd geleverd.

Uitzicht vanaf het dakterras van het conferentieoord op de
Tuol Sleng gevangenis en het genocide museum. 

Bij de andere programma’s; onderwijs, bestuur en levensonderhoud, lijkt er meer eenduidigheid te zijn. De gezamenlijke dagdelen waren dan ook optimistischer van toon dan die in de ‘Health’ groep. Dit blog is niet de plek om uitvoerig in te gaan op de activiteiten van andere programma’s maar het gaf ons wel een breder beeld van het werken in een ontwikkelingsland. Aardig was bijvoorbeeld om in Amsterdams Engels een presentatie te beluisteren over sociale verantwoordelijkheid van overheidsinstellingen. Het Engels van deze oud-medewerker van de gemeente Amsterdam was voor ons in ieder geval prima te verstaan.

Opmerkelijk was het afsluitende onderdeel op donderdagmiddag. ‘London Calling.' 
Skypecontact met VSO international.

VSO, opgericht in 1958, is een gewaardeerde instelling met een goede naam in het bestrijden van armoede in ontwikkelingsgebieden. Het werken met professionele vrijwilligers en de idee om kennis over te dragen aan de lokale bevolking in ontwikkelingslanden heeft hen door de jaren heen een degelijke en respectabele naam opgeleverd.
De Britse overheid financierde VSO met aanzienlijke bedragen. De miljoenen ponden per jaar konden door VSO naar eigen goeddunken ingezet worden voor ontwikkelingshulp. Maar net als wij in Nederland bezuinigen de Britten ook op ontwikkelingshulp. Dit betekent voor VSO dat zij het vanaf 2016 zonder overheidssteun moet doen. Vanaf dat moment wordt ze volledig afhankelijk van externe donateurs en haar vermogen om zelf fondsen te werven.

Ondanks het verhullende taalgebruik van de Engelsen kwam bij Martin al snel de vraag op in hoeverre de V(rijwillig) binnen VSO over een aantal jaren nog wel betekenis heeft. Wanneer het geld komt van grote bedrijven die projectmatig hun geld 'doneren' komen de verhoudingen anders te liggen. Waar voorheen VSO in samenwerking met lokale bevolkingen hulp trachtte te bieden daar waar men het nodig vond wordt de werkelijkheid nu getalsmatiger.

Het adagium ‘Wie betaalt, bepaalt’ gaat gelden. Het is dan niet meer de lokale bevolking die een hulpvraag en een stem heeft. De donaties worden door de externe buitenlandse bedrijven gelabeld aan bepaalde projecten zoals bijvoorbeeld de ontwikkeling van kweekvis. Fondsenwerving en vervolgens de verantwoording naar de donateurs wordt binnen organisaties als VSO dan belangrijker en belangrijker. Een tweetal oudere Engelse volunteers stelde een aantal vragen aan de mensen in Londen over de invloed van grote bedrijven op het werk van VSO, de toenemende kosten voor overhead en bureauwerk wat uit de jaarverslagen blijkt en met name de beoogde rol van professionele vrijwilligers binnen VSO. Een helder of bevredigend antwoord bleef echter uit.

Dat commerciële bedrijven in toenemende mate invloed gaan uitoefenen op de wijze en vorm van ontwikkelingswerk is duidelijk. Op zich waarschijnlijk een goede zaak want dat betekent op termijn meer industrie en werkgelegenheid in het nu nog zeer lagelonenland Cambodja. Of non-profit organisaties zoals VSO het meest geschikt zijn om in zo’n veranderend werkveld een succesvolle bijdrage te leveren (of zelfs maar kunnen overleven) is een heel andere vraag.

Wanneer je bedenkt dat gezondheidszorg een lastig terrein is om geïnvesteerd geld zichtbaar rendabel te maken komt de beslissing van VSO Cambodja om te stoppen met hun ‘Health’ programma in een ander daglicht te staan.

Ontwikkelingssamenwerking is een complexe materie kunnen we nog maar eens constateren. Maar goed, interessant om deze ontwikkelingen te aanschouwen en iets waar we in een volgend blog nog wel op terug zullen komen.

Erg leuk waren de sociale contacten buiten de formele bijeenkomsten. Gezellig en leerzaam om met de meer ervaren ontwikkelingsmedewerkers te kletsen en een biertje te drinken. Daarnaast een goede bron voor informatie en externe netwerken.
Zo zal Ans binnenkort contact opnemen met een WHO medewerkster om eens met haar verder te brainstormen over de verloskunde in Cambodja.

Vrijdag 5 december werd de internationale dag van vrijwilligers gevierd. We hebben de manifestatie in Phnom Penh bijgewoond en Ans heeft een aantal folders meegepakt van Australische NGO’s die nog wel in de gezondheidszorg actief blijven.
De zaal bleek voornamelijk gevuld met honderden jonge Cambodjaanse vrijwilligers en dat gaf ons het goede gevoel dat zij de toekomst van het land vertegenwoordigen. De sprekers op het podium (Australische hulporganisatie, VN vertegenwoordigster en de minister van Educatie) lazen hun speeches voor, de fanfare speelde een vrolijk deuntje en de Cambodjaanse jeugd deed haar best.




Maar aangezien wij geen Khmer kunnen verstaan hebben we ergens in de middag toch maar besloten om het pand stilletjes te verlaten om nog een korte wandeling door Phnom Penh te maken.

Zaterdagochtend zijn we weer in ons busje gestapt en aangevuld met een drietal vrijwilligers uit Kratie hebben we opnieuw een dagje door Cambodja gehobbeld, terug naar ons eigen huisje in Stung Treng.
Het is lekker om weer thuis op het platteland te zijn. Jammer is wel dat Ans aan de diarree is gegaan op onze laatste dag in Phnom Penh. Na een week lijkt dit gelukkig weer beter te gaan.

Afgelopen woensdag hadden we vrij wegens de 'Internationale dag van de mensenrechten'. We zijn er op ons motortje uitgetrokken richting de grens met Laos. De paar zijwegen die er waren richting de Mekong rivier waren beroerd om te rijden, motorcross, maar zeker de moeite waard. Het rivierlandschap is werkelijk prachtig maar de omstandigheden waaronder de mensen moeten leven is hartverscheurend armoedig. 

Er moet nog een boel gebeuren wil de levensstandaard in een provincie als Stung Treng iets omhoog gaan.
De hoop is echter toch dat door de nieuwe brug over de Mekong rivier de ontwikkeling van Stung Treng die van een ‘rijke’ provincie als Kratie kan evenaren of zelfs voorbijstreven.
We helpen het ze hopen en gaan zelf in ieder geval tot juli 2015 gewoon verder met ons ‘ontwikkelingswerk’.

Li Hai