Jammer dan, 

Blogger en of het internet laat ons vandaag in de steek.

Later ons blog over de tekenlessen die we volgen

Khmer nieuwjaar

De tijd vliegt. We vieren voor de derde maal nieuwjaar. Dit keer is het Chhnam Thmei, Khmer nieuwjaar.
Ons Oud en Nieuw was geruisloos. Chinees nieuwjaar toonde rode lampionnen maar het dagelijkse leven ging zijn normale gang. Nu ligt Cambodja echter een week plat. Khmer nieuwjaar duurt drie dagen (dinsdag, woensdag, donderdag) en wordt traditiegetrouw gevierd in het thuisdorp. Phnom Penh ligt er volgens Annemiek verlaten bij en in Stung Treng is de markt een soort spookmarkt geworden.

Vuurwerk gaat het niet worden volgens de Chinese winkelier waar we onze boodschappen doen. "Maar jij bent toch Chinees?" " Jullie houden toch van vuurwerk?" " Ja, ja, maar vuurwerk is in Cambodja niet toegestaan." Jammer.

Op zondagochtend wappert de Cambodjaanse vlag aan de poort. Onze huisbaas is er vroeg bij.

Maandag zien we tijdens het boodschappen doen veel vlaggen in het straatbeeld. Blijkbaar is het de gewoonte om tijdens Khmer nieuwjaar de vlag uit te hangen. Op de markt zien we stalletjes met bloemen, kaarsen, wierook en andere feestartikelen. Martin koopt een vlag die hij vervolgens aan het balkon bevestigt.

Tot onze spijt wordt er door de gemeente niets georganiseerd. Geen feestterrein waar mensen samenkomen om nieuwjaar te vieren. Zoals bijna alle feesten in Cambodja is ook Khmer nieuwjaar voornamelijk religieus en een familie aangelegenheid.  

Onze huisbaas zet op dinsdagochtend een tafel buiten en begint die te dekken. In eerste instantie denkt Martin naïef dat ze een feestelijke tafel voor zichzelf maken maar dat is niet het geval. Wanneer de geur van wierook naar boven trekt gaat hij beneden kijken. De tafel voor twee blijkt een huisaltaar gevuld met schalen fruit, blikjes frisdrank, glazen water, een bos bloemen, wierook, kaarsjes en zelfs een flesje parfum. Het idee is de Nieuwjaars engelen gunstig te stemmen door deze offergaven. Geheel tegen zijn gewoonte in opent de huisbaas het hek dat de gehele dag open blijft staan. Hij is niet de enige die dit doet. Buren, overburen; overal vlaggen, open deuren en gedekte tafels.

‘s Avonds gaan we bij Sophea en Biju een biertje drinken en ze een gelukkig en bijzonder goed jaar wensen.
Sophea is inmiddels hoogzwanger en Ans houdt er rekening mee dat zij deze maand nog gaat bevallen.

We hebben begrepen dat Cambodjanen tijdens Khmer nieuwjaar naar de pagode gaan om eten te brengen voor de minder bedeelden en de zegeningen van de monniken te ontvangen. Op woensdag besluiten we een kijkje te gaan nemen. Bij de pagode waar wij wonen is het rustig. Er is ’s avonds muziek maar overdag zien we geen bijzondere activiteiten. Er zijn echter meer pagodes langs de rivier en bij de derde pagode is het druk. We stallen onze brommer op het terrein om te zien wat er te beleven valt.

Het is feestelijk. Gekleurde vlaggetjes, de geur van wierook, mooie kleding en verspreide activiteiten. Kinderen zwaaien en mensen knikken ons uitnodigend toe waardoor we onze schroom verliezen en dichterbij gaan kijken.

Het eerste wat ons oog trekt zijn zandhoopjes. Mensen lopen met borden, werpen een hand vol zand op de hoopjes, besprenkelen ze met water en steken er wierookstaafjes in. De zandhopen staan gerangschikt in een pentagram waarbij de grotere centrale stupa Boeddha symboliseert. De kleinere zandhoopjes in de hoeken vormen zijn 4 belangrijkste discipelen. De figuur van de centrale Boeddha met daaromheen zijn 4 discipelen is een afbeelding die we in veel pagodes terugvinden.

Met veel toewijding en concentratie wordt een beeld van een liggende Boeddha overgoten met drinkwater en vervolgens gedept en schoon gemaakt met tissues. Opvallend is dat dit reinigingsritueel blijkbaar een taak is voor vrouwen want we zien mannen dit niet doen. De monniken daar gelaten zijn er meer vrouwen actief aanwezig dan mannen.

Even verderop zit een monnik armbandjes om te knopen. Komt het fenomeen gelukbandjes uit deze cultuur of het Hindoeïsme voort? Vast wel, want we zien veel mensen met een gezegend bandje om hun arm rondlopen.

In de hoofdtempel is het rustig. Een jonge monnik sprenkelt gezegend water op een groepje mensen, andere steken kaarsen aan of bidden voor het grote Boeddhabeeld. Een man gebaart naar Martin dat hij naar binnen kan gaan. Men vindt het geen probleem wanneer een nieuwsgierige buitenlander de tempel binnenloopt. Wel de schoenen uittrekken natuurlijk maar dat is normaal wanneer men hier ergens binnen gaat.

Naast de pagode is de overdekte plek waar de monniken eten en hardop hun gebeden oefenen. En ja, het klopt. Cambodjanen brengen eten naar de pagode. Er staan een heleboel borden met allerlei klaar gemaakte gerechten, brood, rijst, noedels, groenten en vruchten.

Mensen zitten op de grond en ontvangen de zegeningen van de monniken of luisteren met gevouwen handen naar de gebeden. Terwijl Martin op zijn blote voeten tussen de mensen door schuifelt trekt Ans, die aan de zijkant zit, de aandacht van een armoedige Cambodjaan. Zijn Khmer is niet te verstaan maar zijn bedeling is duidelijk. Wanneer Martin tenslotte wat Rielbiljetten in de offerpot gooit ziet hij tot zijn verbazing dat de man snel naar binnen loopt en een paar biljetten uit de pot haalt. Niemand die er iets van zegt.
Okay, onze geldelijke offergave gaat rechtstreeks naar de minder bedeelde zullen we maar denken. Hopelijke stemt deze gift de Nieuwjaars engel gunstig en is het bevorderlijk voor ons Karma.

Derde nieuwjaarsdag maken we op de brommer een tocht het achterland in. Dit gedeelte van Stung Treng provincie is dankzij de Mekongbrug makkelijker bereikbaar en langs de nieuw aangelegde weg zien we week na week meer huizen verschijnen. De dorpjes langs de binnenwegen zijn echter nog heel armoedig. De Nieuwjaars tafels zijn beduidend minder rijk gevuld maar in een van de dorpjes is het wel feest. Hoewel er geen elektriciteit is staat, dankzij een generator, de muziek wel keihard te schetteren, De jeugd danst op Cambodjaanse wijze in groepen en de sfeer is prima. Bij de huizen zien we de families gezamenlijk rondhangen, eten, drinken en spelletjes doen.

Op de terugweg zien we dat ook in dit gebied de zegeningen van de monnik voor een ieder beschikbaar wordt gemaakt. Op drie platte wagens getrokken door de Cambodjaanse variant van de tractor trekt een groep langs de weg.
Een rijdende processie.

Op vrijdag kunnen we bij een van de bakkers nog wel wat stokbrood halen maar dat is het dan wel. Zelfs een nieuw vat drinkwater is bij ons waterwinkeltje niet te krijgen. Iedereen viert nieuwjaar en dat betekent dat er een week lang niets gebeurt.

Gelukkig heeft Ponika, het restaurantje waar we regelmatig uiteten gaan, de deuren wel weer geopend en kunnen we onder het genot van een biertje Michiels verjaardag vieren en hoeven we niet onze toevlucht te nemen tot de gedekte tafels die nog steeds overal bij de huizen staan.

Gelukkig Nieuwjaar

Li Hai

Sovann’s Story

Woensdag zijn we op bezoek bij de ouders van Sovann.

De scholen hebben Khmer nieuwjaarvakantie en Sovann zit woensdagochtend samen met Ans thuis te werken. Ze vertelt dat er feest is in Thala Barivat en het misschien leuk is om daar naar toe te gaan. Aangezien Sovann het erg op prijs stelt dat we dan ook haar ouders bezoeken besluiten we dat te gaan doen. We vertrekken na de lunch naar Thala. We rijden over de Mekongbrug en aan het begin van het dorpje staat haar vader ons op te wachten. We volgen Sovann over het kleine weggetje langs de rivier. Ze rijdt makkelijker en sneller op dit kuilen, zand en losse steentjes pad dan op het nieuwe asfalt vanaf de Mekongbrug en Martin heeft alle moeite om haar bij te houden. Ze wonen verder buiten Thala dan verwacht.

Bij aankomst worden we hartelijk ontvangen door haar moeder. De eerste aanblik is een behoorlijk groot huis met beneden allemaal hangmatten waar volwassenen en kinderen rondhangen. Op het terrein zijn bouwsels waar gezinnen kunnen verblijven. Op de vraag of al die mensen familie zijn is het antwoord verrassend. Nee, ze zijn daar om beter te worden. De vader van Sovann blijkt wat kennis te hebben over medicijnen en de toediening daarvan. 




En nee, hij is geen dokter maar de mensen kunnen daar verblijven tot ze weer in staat zijn om hun werk in de meer afgelegen gebieden te hervatten. Sovann’s vader is/was boer maar na een motorongeluk en de verkoop van een paar waterbuffels om de ziekenhuisrekening te betalen is het gezin van hun landje verhuist naar deze plek dichterbij Thala Barivat.

Goed, we gaan de trap op, trekken onze slippers en sandalen uit en betreden het huis. Het enthousiasme en de dankbaarheid van haar ouders over ons bezoek zijn hartverwarmend. Ze spreken geen woord Engels maar hun stralende gezichten, buigingen en de wijze waarop ze met beide handen onze uitgestoken hand omvatten en Ans door de moeder wordt omhelst, spreken duidelijke taal.

Er wordt  thee en fruit op tafel gezet en we hopen maar dat het water goed doorgekookt is.

Sovann’s moeder komt trots het fotoalbum van Sovann tonen. Het zijn foto’s die gemaakt zijn tijdens een uitje naar Kampot waar Sovann samen met haar moeder naartoe gereisd is.

Het boek eindigt met het verhaal van Sovann. We vinden dit zo ontroerend dat we aan Sovann vragen of we haar verhaal op ons blog mogen zetten.

Bij deze.

My name is Sovann and I come from Viel Ksach, a small remote village in North-East Cambodia. My family is a poor family, there were 11 children but three of my brothers died.

My parents have a small farm where they grow vegetables to feed the family and when we have enough we will sell some vegetables on the market.

I always help my family by cooking, growing vegetables and looking after my younger brothers and sisters.

But I also go to school. My parents did not want me to go to school, they wanted me to stay at home and to help on the small farm to help provide my family with food. But when I was 9 years old I went to grade 1, even though my parents thought it was not a good idea. The school is 8 km from our house and I have no bicycle. So I walk to my school, I do not mind because I am so happy that I can study. 




I get up at 4:30 in the morning and after helping my mother I leave the house at 5 and walk for two hours. Part of the way is through the forest and sometimes I am scared; the forest is dark and I walk alone and sometimes I am afraid of ghosts and wolves. Along the way is a river which I have to cross in a boat. And sometimes there is no boat even if I wait for a long time and then I feel very disappointed because I have to miss my lessons at school.

In the rainy season it’s more difficult to walk to school, because parts of the way are flooded and I have to wade through the water. When I arrive at school my clothes are very wet but I don’t mind because I am so happy that I made it to school again. I don’t mind being wet, but sometimes it makes me ill and I have a fever after being in the rain and then I have to miss my lessons again.

When I come home from school I am hungry, but my family are working on the small farm. I go out looking for fire wood and then I start cooking for us all.

Many times my parents have asked me to stop studying and to stay at home to help in the family. They say to me What are you learning for? Does learning at school give you food? They also tell me that my study is meaningless because they say I will be a farmer’s wife, like all the other women in the village.

They say to me Please help us, we need you. Please don’t go to school.

And I plead with them: Please give me a chance to study, I want to become a good teacher. I will try my best to be a smart student and I will help with the work at home. I will help as much as I can if you please allow me to go to school.

And so, because I work in the house and in the vegetable garden besides my studies I can go to school.

But when my parents are ill I have to stop studying, I have to stay at home to help until they are better again and then I can go back to school.

I help plant the corn, look after the water melons, cut the rice and I often work with one hand and study with my other hand, in which I hold a textbook.

Now I am in grade 9, no-one in my family has done more than grade 5 or 6. Actually for most people in my village grade 6 is really high. I want to go to university but I am worried that there won’t be any money to pay for my university studies. Last year I studied English at the pagoda in my village and after that at a private school. I studied very hard to learn to speak English and after 9 months I finished my English studies. Now I teach English in my village, I do it for free because I want other children to have the opportunity to study English, even if they have no money.

I get up at 4 in the morning to help my family and I stay up late till 11 to do my studies. My parents still repeatedly ask me Please help us, we need you. Please don’t go to school.

And I say to them that I still want to be a good teacher. And I tell them even if we have money struggles, we will overcome these struggles and find ways to help our family as well as allowing me to study. And make my life brighter in the future.

My name means gold; for me education means a golden opportunity.

Mooi hè.

Vervolgens gaat Sovann naar het RTTC, Regional Teacher Training Center, om de opleiding tot basisschoollerares te volgen. Ze is afgelopen jaar afgestudeerd en staat nu voor de klas in een dorpje aan de overkant van de Sekong rivier. Afgelopen januari is ze getrouwd en naar Stung Treng verhuisd. Sinds maart is ze assistent van Ans en verdient ze voldoende om haar familie ook financieel te ondersteunen.

Sue S’day Chhnam Thmei 

Gelukkig Nieuwjaar

We stromen nog even mee

Na de vakantie is het moeilijk om de draad weer op te pakken.

Ans kwakkelt nog met haar darmen en moet haar nieuwe assistent inwerken waardoor zij niet veel in het ziekenhuis aanwezig kan zijn.

Martin heeft besloten om te stoppen met het geven van de Engelse lessen op het Provinciale kantoor voor Educatie. Over het RTC twijfelt hij nog maar zijn animo om door te gaan is gering. Hij is voortdurend bezig mensen te ronselen voor zijn lessen. De deelname is echter te willekeurig om met een vaste groep iets te bereiken. Ze zijn druk met hun werk of het gehele kantoor is afwezig wegens een externe activiteit. Een oud-collega van hem zei dat de docent zelf verantwoordelijk is voor de marketing van zijn lessen en niet moet zeuren over zijn studenten. Dus de lessen waren niet stimulerend genoeg om de studenten te motiveren zullen we maar stellen. Martin heeft echter weinig zin meer om lessen voor te bereiden die vervolgens om wat voor reden dan ook nauwelijks doorgang vinden. Jammer voor de 2 of 3 personen die wel ongeveer de helft van de lessen aanwezig zijn.

Voor het RTC gaat hij workshops organiseren over lesplanning en didactiek. Voordeel daarvan is dat het voor de docenten gewoon werk is en hij ze dus niet van ander werk afhaalt om zijn les te volgen. Wel grappig om lesplanning en didaktiek te gaan verzorgen terwijl de eigen lessen waarschijnlijk gaan stoppen. Wanneer hij definitief stopt met de Engelse lessen zal hij een andere bezigheid moeten zoeken.  

Tot  zijn verbazing is zijn verslag over ‘Health’ bijna letterlijk overgenomen in de nu net rondgemailde proefversie van het VSO jaarverslag Cambodja. Vier dagen VSO workshops en redactioneel verwerken heeft geen zichtbare veranderingen in zijn stuk opgeleverd. Hij blijft het een grappig idee vinden dat hij als ‘vrijwillig vrijwilliger’ zo’n stuk gepubliceerd kan krijgen. Nu maar zien in hoeverre hij zijn eigen gekleurde paasei terugvindt in het officiële rapport.

Michiel en Annemiek hebben na de vakantie wel meteen hun draai gevonden. Beiden zijn gestart met hun stages en hebben dit de eerste 2 weken als prettig en nuttig ervaren. Michiel, die even moest wennen aan de Hollandse kost, heeft zijn stage op de VU in Amsterdam. 

Annemiek is gestart bij het Khmer tribunaal en we komen er achter dat beltegoeden heel plotseling op kunnen zijn als je niet dezelfde Cambodjaanse provider hebt.

Martins probleem met aanwezigheid van studenten lijkt op hetzelfde fenomeen als bij de preceptors bij Ans. Er lijkt weinig animo, geen discipline en enthousiasme te zijn om ook maar enig verbetering in wat dan ook aan te brengen. Als er geen financiële gift tegenover staat is de motivatie ver te zoeken en vraag je je af voor wie je het allemaal doet. Het lijkt erop dat wij vinden dat het nodig is en niet zij. Terwijl uit vele onderzoeken en getallen blijkt dat Cambodja een van de armste en minst ontwikkelende landen ter wereld is. Vooruitgang en verbetering is wenselijk maar dan liever geleverd door de Barangs en NGO’s en niet door hen zelf. 

Het is en blijft het stekelige dilemma van ontwikkelingswerk. Hoe er voor te zorgen dat de mensen zelf aan de slag gaan zonder ze afhankelijk te maken van de externe steun. Wij weten het even niet.  

Sophea, Ans haar 1^e tolk, meldde in het verleden dat de Cambodjaan lui is. In onze ogen zijn het juist harde werkers die onder omstandigheden werken waar we in Nederland van gruwelen.Pal in de bloedhete zon zware handarbeid, hun hoofd bedekt met een pet en lange mouwen en handschoenen aan tegen verbranding. Dat wij hier een verkeerd beeld van hebben is natuurlijk mogelijk. Voor Sophea bleek het moeilijk om in een fulltime job haar zaken goed te organiseren. 

Sophea heeft met Biju besloten om in Stung Treng te gaan bevallen. In eerste instantie kiezen ze voor een Franse NGO kliniek in Siem Reap. Meer kennis, apparatuur en hygiënischer. Maar de afstand en de kosten voor een verblijf in Siem Reap heeft ze doen besluiten om daar niet te gaan bevallen. Het feit dat Biju klaar is met zijn VSO werk en nog geen andere baan heeft gevonden maakt hun financiële situatie zorgelijk. Ze hebben Ans gevraagd om haar bevalling te begeleiden en daar zegt ze natuurlijk geen nee tegen. Alle voorwaarden lijken gunstig dus er is geen reden om het niet aan te durven. Sophea is 37 weken zwanger en zal ergens in de komende 5 weken gaan bevallen.

Op de inzet van Ans’ haar 2^e tolk Sovann lijkt niets aan te merken. Naast haar baan als basisschooljuf in de vroege ochtenduren zet ze zich voor 100 % in om Ans te helpen. Doordat ze alleen ’s middags en ’s avonds voor Ans kan werken moeten er een aantal dingen omgegooid worden. ’s Middags samen met Ans en ’s avonds vertaalwerk. Wel even wennen want Ans is op haar best in de morgen en deze constructie valt tegen. Ze is momenteel weinig op de afdeling omdat de middag voor inwerken gebruikt wordt. De al bestaande workshops moeten aangepast en vertaald worden. Dit doet zij nu samen met Sovann waardoor er geen tijd overblijft om naar de afdeling te gaan. Gelukkig komen er pas na Khmer oud en nieuw ( 13/14/15 april) weer studenten van het RTC naar het ziekenhuis. Dat is het moment voor Ans om daar weer aan de slag te gaan. Grappig of juist niet is het feit dat ook Sovann zwanger blijkt te zijn. Zoals het hoort zullen we maar denken. Getrouwd in januari en nu zwanger. Mooi vruchtbaar werk, kan Ans misschien nog een bevalling gaan doen. Daarnaast gaat Sovann komende week beginnen met ons wat Khmer lessen te geven.

De opgebouwde goodwill in het ziekenhuis heeft geen schade op gelopen. Vrijdagochtend is Ans samen met Sophea naar het ziekenhuis geweest voor haar laatste routine echo. Iedereen is  blij de beide dames weer te zien en zijn zeer geïnteresseerd hoe het met ze gaat. Sophea is hoogzwanger en Ans duidelijk herstellende van een hardnekkige diarree. Er is alle begrip voor het minder aanwezig zijn op de afdeling.

Ans heeft met haar preceptors haar plannen besproken en iedereen is enthousiast. Helaas is niet iedere preceptor gemotiveerd om in de Health Centers workshops te gaan geven. Voor  de 3 workshops is per onderdeel nu wel één preceptor gevonden die de workshops wil faciliteren. Maar er blijven er dan nog 2 preceptors over. De een heeft kleine kinderen thuis, waaronder haar neefje van 5 waarvan de beide ouders verongelukt zijn tijdens een auto-ongeluk, Ze kan niet langer dan 8 uur van huis. De ander is nog onduidelijk. Als de nieuwe hoofdverloskundige in mei aangesteld wordt zal Ans met haar gaan praten om samen een oplossing voor deze situatie te vinden.

Ans heeft gekozen om de preceptors zelf workshops te laten geven zodat ze meer kennis en zelfvertrouwen opdoen. De hoop is dat ze vervolgens beter in staat en bereid zijn om de studenten praktijkles te geven tijdens hun stages. De volgende stap is ze te stimuleren om de studenten daadwerkelijk bevallingen te laten doen.

VSO Nederland en VSO Cambodja hebben toegestemd in een verlenging van Ans haar plaatsing tot februari 2016. VSO International (UK) moet het besluit nog goedkeuren maar dat lijkt een administratieve handeling. VSO Nederland heeft een donateur gevonden die de plaatsing vanaf juli 2015 tot februari 2016 zal bekostigen.  Ans heeft bedongen dat wij in september 3-4 weken naar Nederland kunnen om daar wat zaken te regelen (bijv. hypotheek en nieuw paspoort) en om het 60 jarige huwelijk van Pa en Ma Ohms mee te vieren. Vanzelfsprekend zullen we deze vakantie ook gebruiken om op visite te komen en onder het genot van een hap en een slok bij te kletsen.

De verlenging betekent dat we een aantal nieuwe plannen kunnen gaan maken. Uitbreiden van workshops en het verbeteren van de relatie school – ziekenhuis als voornaamste. Op het RTC kan ook Martin een rol van betekenis blijven spelen.

We zijn blij dat we ons verblijf kunnen verlengen maar met name Martin heeft zich wel zorgen gemaakt over de darmklachten van Ans en getwijfeld over het gezondheidsrisico. Het klimaat is en blijft een factor om rekening mee te houden. De arts in Phnom Penh heeft Ans echter verzekerd dat ze gewoon pech heeft gehad met deze besmetting. Maar toch… 

En we gaan het regenseizoen beleven. Eindelijk wat anders dan steeds maar zon. Het is inmiddels bloedheet en de temperatuur loopt steeds verder op. ’s Ochtends om 6 uur wijst de thermometer buiten 28° en binnen 32° Celsius.  's Middags wordt het bijna 40° C. Volgens de mensen zou het voor Khmer nieuwjaar 3x moeten regenen. Afgelopen zondagnacht is er daadwerkelijk een plensbui gevallen, de eerste sinds oktober, maar verkoeling levert dat niet op. De mango’s die aan de bomen in de tuin groeien kunnen dat water goed gebruiken. En ook wij snakken naar wat verkoeling maar dat zit er voorlopig nog niet in.

We zweten en druppelen gewoon verder.

O ja, volle maan verduistering zichtbaar aan onze Aziatische hemel.

Pasen, daar doen ze hier niet aan. Wij wensen u echter allen prettige paasdagen.

Li Hai