Ans Ohms, VSO vakdeskundige in Cambodja

De opnames zitten erop. Samen met de regenbuien stormt een VSO delegatie afgelopen week door ons leventje.

Nienke en Suzanne (waar is Ilse?) van VSO Nederland regiseren samen met de freelance videograaf Thomas Roos Ans haar dagen. Lange dagen. Het drietal is in Cambodja om opnames te maken voor een VSO campagne.
Het filmmateriaal zal gebruikt worden voor een 30 seconden durende socutera televisiespot en een 90 seconden lange promotiefilm voor het werven van donateurs en vakdeskundigen (VSO Nederland jargon als vertaling van volunteers). Daarnaast verzamelen ze foto- en videomateriaal voor verschillende campagne doeleinden.
We vinden het vleiend dat ze naast de Belgische Wim ook Ans voor deze campagne hebben uitgekozen.

Ter verwelkoming en kennismaking gaan we vrijdagmiddag langs de rivier wat drinken. De VSO delegatie is inmiddels een aantal dagen in Kep aan het werk geweest om opnames te maken bij Wim, een Belgische VSO vakdeskundige werkzaam in het onderwijs. Kep is een kustprovincie maar ze hebben in alle drukte geen tijd gehad voor strand en zee. Een gemiste kans. Stung Treng biedt echter een prachtig rivierlandschap en dat toont zich onmiddellijk in volle glorie wanneer de ondergaande zon tussen de onweerswolken zichtbaar wordt.  Zoals een goed fotograaf betaamt haast Thomas zich naar de pier waar hij hoopt op de juiste mazzelfoto met bliksem, ondergaande zon, rode gloed, water weerspiegeling, donkere silhouetten etc. etc.. Geduldig zit hij aan de waterkant zijn tijdopnames te maken. 

Geluk dwing je af.

Zaterdag is een vrije dag en samen met Polen hebben we een Mekongtocht georganiseerd. Helemaal vrij is het niet want Thomas maakt opnames voor het item: ‘Ans in Cambodja, vrije-tijd’.

Wanneer we om 7 uur bij Polen verzamelen regent het. Ja, het regenseizoen is begonnen. 

Voor het eerst tijdens ons verblijf in Cambodja geen zon maar regen in de ochtend. 

 (De VSO-ers zijn het land nog niet uit of de zon schijnt weer volop.)

We gaan met een minibusje naar Preah Rumkel vanwaar we met een bootje richting de Mekong watervallen varen. Grappig is dat onze gids hetzelfde jongentje, Rotana, is dat ons ook heeft begeleid toen we met Annemiek en Michiel deze tocht in maart hebben gemaakt. De weergoden zijn ons gunstig gezind want het stopt met regenen. Na de wandeling door het bos zien we de watervallen door de inmiddels weer hogere waterstand in een nieuwe gedaante. Het is en blijft een indrukwekkend schouwspel. 

’s Middags varen we, via O’Svay en het verdronken bos, terug naar Stung Treng waar we tegen het vallen van de duisternis aankomen. De andere VSO-ers zitten inmiddels op het terras te wachten om de Nederlanders welkom te heten in Stung Treng.
“Thanks, well done.”

Tijdens het diner bij Ponika wordt het draaiboek voor de komende dagen besproken. Er zijn 3 draaidagen uitgetrokken om materiaal te vervaardigen. Thuis, gezondheidscentrum en ziekenhuis. Woensdagochtend is een uitloopmogelijkheid. Woensdagmiddag vertrekt men weer richting Nederland. Strak maar flexibel want zwangere vrouwen en met name pasgeborenen zijn lastig te plannen maar wel een noodzakelijk ingrediënt voor de film.
De jacht op mooie en wervende plaatjes is geopend.

Zondagochtend vertrekken Ans, Sovann, Nienke, Suzanne en Thomas in een tuk-tuk naar het Health Center in Khampun. Het doel is om het gezondheidscentrum en de omgeving te verkennen voor de opnames die ze daar maandag zullen gaan maken. Er is echter een fotogenieke verloskundige aanwezig. Sovann, ook een mooi plaatje, heeft inmiddels een duidelijk ronde zwangere buik. De beslissing om nu een uitwendig onderzoek onder leiding van Ans te filmen is snel gemaakt.  Vervolgens foto’s van de omgeving en rond het middaguur komen ze thuis. 

Na de lunch wordt Ans geïnterviewd en worden er opnames gemaakt onder het motto: ‘een dag uit het leven van..’. Bedscène met wekker, tandenpoetsen, kopje thee ….. tot en met het avondeten met kaarsjes op het balkon. 

Onwennig zijn de opnames met tekst. “Hallo, Ik ben Ans Ohms …… bla bla bla…..”. Hier slaat de ‘wees spontaan’ paradox toe. Tekst voorlezen vanaf een tablet die Suzanne boven de camera houdt is moeilijk en geeft een idee van de koningin tijdens haar kersttoespraak. Zonder spiektekst is het lastig om de tekst te onthouden. 

Maar na een paar herhalingen lukt het Thomas en Ans om een bruikbaar verhaal te produceren.

Wanneer we zonder camera ons avondeten, met een pot mayonaise op tafel, kunnen vervolgen zit de opnamedag er voor Ans op. Nienke, Suzanne en Thomas vertrekken met de tuk-tuk richting Ponika om zelf ook wat te eten en blijken, gezien een sms die ze om 1 uur ’s nacht naar Ans sturen, in het hotel nog stevig door te werken.

Op maandagochtend is het weer vroeg op appel en vertrekken ze met een pick-up, door Vuthy van het provinciaal gezondheidskantoor beschikbaar gesteld, opnieuw naar het Health Center. Niet allemaal in de pick-up. Thomas neemt met zijn camera plaats in de bak en filmt Ans die op de brommer, met de verloskundige Sokhan achterop, op weg is naar het Health Center voor haar cursus. Er worden opnames gemaakt van de cursus ‘Partogram’. Een aanwezige hoogzwangere wordt gefilmd in de hoop dat ze ’s nachts gaat bevallen. In dat geval kunnen ze haar de volgende dag nogmaals als moeder met pasgeborene filmen.

Vervolgens is er een bezoek aan een vrouw die net bevallen is van haar 8^ste kind. Moeder en kind worden thuis gefilmd.
Het Cambodjaanse huis, gevuld met katten en kinderen, levert een mooi decor. Tot slot volgt het interview met Sokhan. Aangezien zij de verloskundige en praktijkbegeleidster is die het vaakst met Ans samenwerkt is het fijn wanneer zij haar tekst kort, bondig, spontaan en enthousiast in de camera vertelt. Haar uitspraken kunnen niet met een ‘voice over’ afgedaan worden en dit betekent dat het voor haar en Thomas hard werken is voordat het resultaat bevredigend is. Fraaie slogans in Khmer. Het valt niet mee.

Om 18.15 uur komt Ans afgedraaid en vermoeid thuis. Het was een lange en intensieve dag.
Martin gaat alleen naar het welkomstdiner van een nieuwe groep Engelse en Cambodjaanse ICS jongeren en vertegenwoordigd daar Ans als ‘long term volunteer’.

Dinsdag staat, na de marktscènes, het ziekenhuis in Stung Treng in het draaiboek en wil men terug naar het Health Center. In het ziekenhuis wordt Ans hartelijk welkom geheten door de daar aanwezige studenten van het RTC. Ze zijn blij haar weer te zien en vinden het gevolg van VSO Nederland spannend leuk. Ans doet haar training hechten en constateert dat deze vaardigheid groeit. Het feit dat studenten zelfs al in het echt gehecht hebben stemt helemaal tot tevredenheid. Thomas maakt opnames van de aanwezige vrouwen die net zijn bevallen. De droevig stemmende entourage van het ziekenhuis levert ongetwijfeld goed beeldmateriaal. Vervolgens neemt men een kijkje in het zogenaamde wachthuis waar vrouwen van buiten Stung Treng in afwachting van hun bevalling kunnen verblijven.

Na de lunch met de tuk-tuk opnieuw naar het Health Center voor de laatste opnames in een plattelandsomgeving. Thuis regent het stevig, hopelijk is het een paar kilometer verderop droog.





Een beetje jammer is dat de hoogzwangere vrouw nog gewoon hoogzwanger is en men naast het centrum begonnen is met bouwactiviteiten. Het slaan van een paal produceert zoveel herrie dat geluidsopnames onmogelijk zijn. Met de tuk-tuk op zoek naar een locatie levert een leegstaand huis langs de weg op. Goede achtergrond voor het inspreken van teksten door Ans en Sovann. Vanzelfsprekend heeft men er aan gedacht Sovann er op te wijzen dat ze dezelfde kleren moet dragen als die ze zondag aan had. Het spreken in de camera blijft een karwei van herhalen en geduld.

Buiten opnames leveren een extra probleem. 'Ja draaien, Stop'; de tuk-tuk bestuurder begint aan zijn tuk-tuk te hannesen. 'Ja draaien, Stop'; er komt een brommer langs pruttelen. 'Ja, Stop'; klingelende koeien. 'Stop'; opnieuw een brommer. En dankzij het regenseizoen is er een nieuw stemgeluid in de natuur bijgekomen. Ook bij ons thuis nu luid en duidelijk tussen de krekels te horen. 'Stop'; kwakende kikkers. Maar goed, uiteindelijk weet Thomas met nog net voldoende licht zijn opnames te maken en zit het werk erop.

Martin heeft bij Le Tonlé, een guesthouse en restaurant waar men kansarme Cambodjaanse jongeren de kans biedt om te leren koken en bedienen, het diner besproken. Loempiaatjes vooraf, Amok kip en vis en een vegetarisch kokos groente gerecht. Traditioneel Cambodjaans eten aan een teakhouten ronde tafel op het balkon. Le Tonlé ligt wat afgelegen langs de Sekong rivier maar is een mooie plek om te ontspannen na gedane arbeid.
Een welverdiend biertje erbij want er is lang en hard gewerkt.

Woensdagochtend nemen we afscheid van Nienke, Suzanne en Thomas. Het was een bijzondere belevenis.
“Awkoun Tsjraan” ( Veel dank)
Terwijl de regen uit de hemel gutst komen we ’s middags weer een beetje tot ons zelf.  Ans heeft het ‘super leuk’ gevonden. Haar vak en passie, verloskunde, is het waard om in de schijnwerpers te staan. Ze is er best een beetje trots op dat haar werk en leven in Cambodja op deze wijze in beeld is gebracht en gebruikt zal gaan worden in allerlei VSO promotiemateriaal. We hebben het hier naar ons zin en hopen dat dit uit de beelden blijkt. 

De VSO communicatie en fondswerving laten we graag over aan Nienke en Suzanne. Prima vrouwen, waarmee het plezierig samenwerken is.

Tot slot een extra pluim voor Thomas Roos, identieke tweeling. Hij is dit jaar begonnen om te zien in hoeverre hij zijn boterham kan verdienen als videograaf.
Vrolijk lachend en enthousiast heeft hij twee weken in Cambodja lopen zeulen met zware apparatuur en vele vele uren opnames gemaakt.
Hij zal thuis in Zwijndrecht nog weken lang achter zijn computer overuren draaien om al deze ruwe data om te zetten in bruikbaar campagnemateriaal.
Rijk zal hij er niet van worden want naast opgedane ervaring en wat beeldmateriaal voor zijn portfolio ontvangt hij een reis- en onkostenvergoeding.

www.thomasroosfilms.com

Thomas’ aanstekelijke enthousiasme heeft ons gestimuleerd om zelf weer wat meer aandacht te schenken aan de mogelijkheden van cameragebruik. “Goed gedaan jongen, het was een genot om met je te mogen werken.”

Vanzelfsprekend zijn we heel nieuwsgierig naar het resultaat en kijken we verlangend uit naar Ans haar televisiedebuut. 3 dagen opnames voor 3 seconden dus goed opletten allemaal. Zodra we wat meer weten over het materiaal en de VSO campagne zullen we het melden. 

Li Hai

Kampuchea

Terwijl Ans aan de slag is met de studenten in het ziekenhuis is Martin in Phnom Penh.

Zondagochtend arriveert hij om 6.45 uur bij het busstation om te constateren dat de bus naar Phnom Penh al vertrokken is. Daar wordt hij niet vrolijk van en mopperend rijden we naar Polen om te vragen of hij de minivan voor ons wil bellen om te zien of er een mogelijkheid is om om 13.00 uur te vertrekken. Er is nog een plekje vrij en dus vertrekt Martin ’s middags. De minivan heeft een kortere reisduur dan de bus. Hij rijdt sneller, neemt een kortere route en maakt geen tussenstops. Toch geeft Martin de voorkeur aan de gewone bus. De minivan rijdt gewoonlijk ’s nachts. Rond een uur of 3 word je opgehaald en dat is een tijd waar Martin niet van houdt. Het lijkt leuk om vroeg in de middag te arriveren maar het volgepropte busje is weinig comfortabel en de rammelende nachtrit en het gebrek aan slaap maakt dat hij twee dagen afgemat en duf is. Daarnaast vindt Martin het gevaarlijk. De chauffeur van deze zondagmiddag presteert het om in een kleine 6 uur naar Phnom Penh te scheuren. Met zijn hand op de claxon probeert hij alles en iedereen te passeren. Een aantal honden weet hij remmend en sturend ternauwernood te ontwijken. Voor een koe en een mens moet hij vol in de remmen om een aanrijding te voorkomen en over het gevaar van tegenliggers zullen we maar zwijgen.

Nee, Martin geeft de voorkeur aan de gewone bus die er 10 of 11 uur overdoet. 

Het is fijn om Annemiek te zien. We gaan een biertje drinken in het buurtcafé en kletsen de avond verder weg.

Annemiek is het inmiddels gelukt om kaartjes voor de voetbalwedstrijd te kopen dus daar hoeft Martin op maandag niet achteraan. Hij neemt op maandagochtend een tuk-tuk naar het VSO kantoor om de bonnetjes en andere administratieve zaken van Ans weg te brengen en wandelt vervolgens door een warm Phnom Penh op zoek naar hechtnaalden en tekenspulletjes. 

Hij is blij dat hij in een grote kantoorboekhandel een kneedgum weet te vinden, een setje prima potloden (H2, HB, B, B2, B4, B6) en een fraai Chinees schetsboekje. Voor Cambodjaanse begrippen is de $5,= die hij moet betalen veel geld maar hij schat in dat een zelfde assortiment in Nederland heel wat duurder is. Tevreden gaat hij bij de Pagode aan het eind van Annemieks straat een flesje water drinken en kijkt hij naar een groepje Cambodjanen wat een variant van schaken zit te spelen. Pagodes zijn een oase van rust in het krioelende stadsleven.

’s Avonds wanneer Annemiek terug is van haar werk gaan we terwijl de regen begint te vallen in de stad bij een Irakees eten.

De temperatuur begint in Cambodja inmiddels wat te zakken. Annemiek beschikt over airco in haar slaapkamer. Dit maakt dat het aangenaam koud is om te slapen. Al is alles maar relatief natuurlijk. Haar slaapkamer is inderdaad lekker koud vergeleken met de woonkamer. De airco staat op 25 °C en grappig genoeg ervaren we dat dus als koud.

Dinsdag is een druilerige dag in Phnom Penh. Martin doet wat boodschappen en blijft verder lekker in Annemieks huisje. Wat lezen en de tekenspulletjes uitproberen door de monnik met paraplu op de kaft van de Lonely Planet Cambodja na te tekenen. Het regenseizoen begint op gang te komen. Martin maakt zich wat zorgen over de wedstrijd van die avond. Het regent vanaf een uur of twaalf en wanneer de dikke miezer over zou gaan in een echte tropische bui dan stroomt de stad en het voetbalveld over. Gelukkig wordt het om een uur of 5 droog.

Tijdens het ritje met de tuk-tuk pikken we een collega van Annemiek op en lopen de straten langzaam vast. Altijd leuk om in een grote menigte richting het stadion te trekken. We kopen wat blikjes bier (geen probleem in het stadion) en snacks bij de supermarkt en voegen ons in de stroom. Jonge Cambodjanen, blauwe voetbal shirts, hier en daar een vlag en overal lachende gezichten. Cambodja – Afghanistan, 2^e kwalificatie voorronde voor het WK in 2018.

Het nationale stadion in Phnom Penh is een grote betonnen bak waar schijnbaar zo’n 50.000 man in kunnen. Wij hebben voor $10,= kaartjes voor de hoofdtribune. De kaartcontrole verloopt eenvoudig en in een mum van tijd zijn we binnen. Er zijn geen genummerde rijen en geen stoeltjes dus een ieder zoekt gewoon een plekje op het beton om te gaan zitten. 

Ondanks dat Cambodja vorige week kansloos met 4-0 van Singapore heeft verloren loopt het stadion helemaal vol.  De sfeer is prima. Het voornamelijk jonge publiek amuseert zich met de schallende muziek en het nemen van ‘selfies’. Tijdens de volksliederen is men gepast stil (Afghanistan) dan wel klapt en zwaait men uitbundig (Kampuchea).

Binnen een paar minuten is het Martin duidelijk dat er van voetbalkwaliteit bij beide teams weinig te genieten zal zijn. De Afghanen lijken over een iets betere basistechniek te beschikken en zijn groter dus hij is niet optimistisch over de kansen van de kleine Cambodjanen. Dit gezegd hebbende heeft hij vervolgens genoten van de wedstrijd en met name van de reacties van het publiek. Ach, ach wat zijn wij in Nederland verwend en kritisch. Hier geen tactisch of technisch steekspel maar gewoon rennen, vliegen en je best doen. En eigenlijk geen overtredingen. Wel suffe ongelukjes door gebrek aan techniek maar geen enkele ‘professionele’ spel bedervende overtreding. Een verademing. 

Wanneer een Cambodjaanse verdediger per ongeluk een Afghaanse bal weet te onderscheppen door hem over de zijlijn de schieten wordt hij beloond met een groot applaus. Wanneer het iemand lukt om een bal aan te nemen, vervolgens met een hakje iets met die bal doet en hem prompt kwijtraakt is het publiek in extase over de aanname en het hakje. 

De wave rolt door het stadion en loopt niet vast op de eretribune. Massaal zwaait men met aanstekervlammetjes en er is voortdurend enthousiasme. Heerlijk. Je zou ze een doelpunt gunnen. Maar dat zit er niet in. Wel diep in de tweede helft een bal op de paal en dan slaan de Afghanen 5 minuten voor tijd toe. 0-1. BAH. Even is de sfeer op de tribune bedorven en zitten de Cambodjaanse spelers gebroken op het veld. Na de aftrap is het enthousiasme weer groot en zelfs na afloop blijven de mensen op de tribune. De verslagen Cambodjanen lopen een ereronde en een oorverdovend applaus en gejuich rolt van de tribune. 

Een eervolle nederlaag en een prima wedstrijd. Geen enkele reden voor gezeur of teleurstelling. Het was een mooie happening. Ja, ze kunnen nog een heleboel voetbal van ons leren maar zij beleven meer lol aan een wedstrijd dan wij. Het zijn een soort vrolijk lachende Feyenoordsupporters tot de 10^e macht.  Het is mooi om te zien hoe ze met z’n allen achter hun Kampuchea staan. De volgende tegenstander in oktober is Japan. Kijken of ze dan weer zo vrolijk zijn.

Woensdag gaat Martin met Annemiek mee naar haar werk. Zij heeft geregeld dat zij deze dag in de rechtszaal moet werken. Een zittingsdag van het ECCC, Extraordinary Chambers in the Court of Cambodia, ofwel het Khmer Rouge Tribunaal.

Het tribunaal is werkzaam aan twee hogerberoepzaken.  

Nuon Chea (brother number two) en Khieu Samphan, beiden lid van de communistische partij Kampuchea en naaste medewerkers van Pol Pot zijn veroordeeld tot een levenslange gevangenisstraf wegens misdaden tegen de mensheid maar nu loopt het hoger beroep. 

Volgens Annemiek en haar collega’s heeft Martin geluk. Er staan 3 getuigen verklaringen op de rol en hij krijgt de kans om alle betrokkenen in actie te zien. Toeschouwers kunnen plaatsnemen op de publieke tribune. Fototoestel is verboden, net als sigaretten, drinken en kauwgum. Aan het begin van de dag zit Martin samen met twee Cambodjanen achterin de zaal. De rechtbank is door een glazenwand afgescheiden van de publieke tribune, er hangen televisie schermen en speakers. De eerste getuige is een man die tijdens de Pol Pot periode verantwoordelijk was voor de rijstverdeling in een dorpje waarbij een dam werd aangelegd. Hij is opgeroepen door de verdediging en getuigd over zijn werkzaamheden als opzichter. Hij heeft 50 man onder zich en zij zijn verantwoordelijk voor de aanleg van een dam. ‘Nee, hij heeft geen executies gepleegd’ en ‘Ja, hij heeft zijn best gedaan om het spaarzame voedsel eerlijk te verdelen.’ 

Tijdens zijn verhaal wordt de eerste grote groep Cambodjanen door de bewakers de publieke tribune opgeleid. Bedeesd en onder de indruk van de rechtszaal schuifelen ze door de rijen naar hun stoelen. Onder hen zijn relatief veel jongeren die zelf het Khmer Rouge regime niet hebben meegemaakt. Het geluid op de tribune is in Khmer en zij kunnen de rechtsgang goed volgen. Wanneer iemand aan het woord is zoemt het televisiebeeld in zodat ook de getuige, die met zijn rug naar het publiek zit, goed te zien is. Martin heeft een koptelefoon waarop hij de simultaan vertaling in het Engels krijgt waardoor ook hij vraag en antwoord goed kan volgen.

De tweede getuige is een zogenaamde ‘Civiele partij’. Slachtoffers van het regime mogen komen getuigen over hun lijden en verwondingen en hun vraag aan de rechters voorleggen. Op de publieke tribune zitten inmiddels zo’n 300 Cambodjaanse toeschouwers.

Het verhaal van deze vrouw gaat over het werkkamp waar zij met enkele duizenden lotgenoten moet werken aan de aanleg van een vliegveld. Weinig tot geen eten, sjouwen met 50 kg wegende zakken cement, grond afgravingen, werk- en leefomstandigheden etc. Al met al een emotioneel en ontroerend betoog. Voor haar zaak is relatief weinig tijd uitgetrokken dus alle partijen (Civiele partij, aanklagers en verdediging) komen aan bod.

Na de middagpauze gaat haar getuigenis verder en is er een nieuwe groep publiek. Ongeveer 200 toeschouwers waaronder een groep monniken. Opvallend is dat deze monniken op hun stoelen blijven zitten terwijl alle anderen moeten opstaan bij de binnenkomst van de rechters.

Tot slot van haar verhaal mag de vrouw aan de rechters verklaren wat haar persoonlijke klacht is. Huilend vertelt ze zich bedrogen te voelen door het regime. Er was beloofd dat er vrijheid en overvloed voor de mensen in Kampuchea zou zijn. De Communistische heilstaat bracht haar echter dwangarbeid, uithongering, angst en een gebroken lichaam. Zij vraagt de rechters om gerechtigheid. “Waar was de vrijheid die ons beloofd werd??”

Aan het einde van de zittingsdag begint men aan het verhoor van een oudere man. Hij is boer maar was een militair in het leger voordat Pol Pot met zijn Khmer Rouge Cambodja veroverde. Zijn zitting zal in de volgende dagen verder gaan.

Martin is onder de indruk van de rechtbank. Natuurlijk ervaart hij vaderlijke trots om Annemiek te zien zitten maar hij luistert de hele dag geboeid naar de vragen en antwoorden. Mooi is dat er zo’n 500 Cambodjanen deze dag bijwonen. Volgens Annemiek is dat iedere zittingsdag het geval dus dat betekent dat vele 10.000-en deze rechtsgang kunnen volgen. Of het tribunaal succesvol is valt moeilijk te beoordelen want het is een complex machtsspel. Iets waar Annemiek uitvoerig over kan vertellen.

Martin heeft genoten van zijn bezoek aan Annemiek. De busreis terug naar Stung Treng duurt zo’n 10 uur. Op vrijdag arriveren de VSO-ers uit Nederland om de opnames voor de Socuteraspot te gaan maken. Gisteren, zaterdag een vakantiedagje. Een dagje met de boot op de rivier. En ja hoor, het regent. Voor het eerst sinds ons verblijf in Cambodja. En ja, ook nu zondagochtend regent het stevig. Het regenseizoen is begonnen.

Volgende week een blog over VSO Nederland in een nat Cambodja.

Li Hai

Laat mij maar even

Weerlichten, gerommel en windvlagen. De dagen passeren wachtend op verkoeling van de moessonregens. Slechts af en toe een kletterbui, net genoeg om een beginnend idee van regenseizoen te krijgen. De lokale bevolking maakt zich wat ongerust. Het zou meer moeten regenen, het is te warm en te droog voor de tijd van het jaar. Maja zal wel denken. Wanneer Ans en Martin op vakantie zijn schijnt de zon. Waar anderen hun vakantie doorbrengen op ondergelopen campings klaart het op wanneer Martin en Ans verschijnen. Nou Maja, van ons mag het wel even regenen. Al schat Martin in dat als het iedere dag regent en de straten onder lopen we dat snel zat zijn. Voorlopig is het een kwestie van veel geschreeuw maar weinig daden. De ventilatoren maken overuren en onze elektriciteitsrekening is verdubbelt tot $40,-. In vergelijking met Biju die, nu hij een baby in huis heeft, ongeveer dag en nacht de airco aan heeft staan, zijn ventilatoren goedkoop. Hij betaalt inmiddels $140,= per maand extra voor elektriciteit.

Ondanks dat het zonnetje schijnt of misschien wel mede daarom zit het Ans deze week wat tegen. Er lopen studenten stage in het ziekenhuis maar de praktijkbegeleidsters laten het in haar ogen af weten. Ans is druk aan het werk met de studenten terwijl de praktijkbegeleidsters er de kantjes vanaf lopen. In de ogen van Martin is dit de klassieke valkuil. De verloskundigen van het ziekenhuis die zelf de studenten zouden moeten begeleiden laten dit graag over aan Ans. Onhandig is en blijft de gebrekkige communicatie. 

Ans zou graag de zaakjes voortvarender aanpakken maar Sovann, haar vertaalster, beschikt toch over te weinig Engels om snel en accuraat te vertalen. Lastig en naast alle culturele verschillen in normen en waarden af en toe moeilijk om te hanteren. Zwangere assistenten zijn in de praktijk minder goed dan Ans zou willen.

Bah, en dus loopt ze nu wat chagrijnig, en geïrriteerd te zijn. “Ik ben er helemaal klaar mee” en “Laat mij maar even”. “Ach, dat is het leven” en “Go with the flow” zijn dan opmerkingen die Martin beter voor zich kan houden. “En, ben je al aan je blog begonnen?” terwijl Ans weet dat Martin eerst lui de Volkskrant, met dank aan Michiel van Gerwen, heeft zitten lezen en daarna wat aan zijn tekening heeft zitten prutsen. “Nee, geen idee waar het blog over moet gaan” en hij kan het vervolgens ook niet laten om grijnzend Goethe te citeren: "Himmelhoch jauchzend, zum Tode betrübt" ofwel poppetje lacht, poppetje huilt.

Vorige week was Ans enthousiast over de vorderingen nu baalt ze van het gebrek daar aan. Het zij zo. Per saldo constateert Ans ook dat er wel degelijk meer door de studenten gedaan wordt dan in de vorige stageperiode dus het is allemaal niet zo zwart wit. Er worden wel degelijk stapjes gemaakt.

Martin amuseert zich tijdens zijn conversatielessen met een groep tweedejaars studenten op het RTC. Ze zijn gemotiveerder dan hun leraren of de ambtenaren van het Provinciaal Onderwijs Bureau. Aangezien het doel van de lessen is om, door met elkaar te spreken en naar elkaar te luisteren, de Engelse spreekvaardigheid te verbeteren hoeft Martin zich niet bezig te houden met het uitleggen van allerlei werkwoordvervoegingen, zinsopbouw, het gebruik van voorzetsels of onhandige grammatica. Dat zijn de zaken die Joyce, de Amerikaanse Missionary Nurse, voor haar rekening neemt. Praatje pot voor Martin. En een bron van interessante verhalen over het leven in Cambodja.

En ja, dat is echt wel compleet anders dan opgroeien in Nederland. De gemiddelde leeftijd van deze studenten is ongeveer 22 jaar en ze zijn in die zin goed te vergelijken met Annemiek en Michiel. Leuk kletsen dus.

Bruggetje. Over Annemiek gesproken. Zondag vertrekt Martin richting Phnom Penh om op dinsdag samen met Annemiek naar het FIFA WK 2018 kwalificatieduel Cambodja-Afghanistan te gaan. (Wanneer het hem tenminste lukt om op maandag kaartjes bij het stadion te bemachtigen.) Annemiek is afgelopen week naar Cambodja-Singapore  0-4 geweest en heeft zich prima geamuseerd en dacht dat het wel leuk is om met haar vader naar de volgende wedstrijd te gaan. Goed gedacht. Daarnaast een mooie gelegenheid om ook een dag op de publieke tribune van het Khmer Rouge tribunaal te gaan zitten om te zien hoe Annemiek in Phnom Penh bezig is.

Donderdag reist Martin terug naar Stung Treng. Voor Ans een weekje om rustig haar eigen gang te gaan alvorens het team van VSO Nederland arriveert. Die komen volgende week vrijdag om dan na het weekeinde hun socutera film te maken. Spannend en leuk.

Samen met de stroom valt de ventilator uit. De laptop kan nog een paar uur energie uit de accu halen. Doorwerken of afsluiten? Het is lastig inschatten hoelang de stroomstoring duurt en een lege accu is vervelend. Afsluiten dan maar.

En nu maar hopen dat er vannacht weer stroom is. Slapen zonder ventilator betekent ronddrijven in bed. Dat was alleen vroeger fijn toen we onder onze dekbedden op het waterbed sliepen. 

Morgen weer een dag. 

Li Hai

Een blik Koreanen

Koica, Korean International Cooperation Agency, heeft de afspraak gemaakt om een grote basisschool in Stung Treng op te fleuren. Teacher Park, onze tekenleraar, en Sol werken voor deze overheidsorganisatie en zijn verbonden aan het RTTC (regionaal teacher training center) waar ook onze Marissa werkt. Het is een goede gewoonte van de VSO-ers om waar mogelijk andere ontwikkelingsorganisaties te helpen. Zo zijn we dan ook vlot bereidt om Koica, Park en Sol te helpen met het opknappen van de basisschool waar de aankomende onderwijzers van het RTTC lessen geven. Er komen 10 jonge Koreanen naar Stung Treng om deze klus samen met de studentonderwijzers te klaren.

Het plan is identiek aan het werk wat de VSO vrijwilligers in januari samen met de jongeren van ICS-VSO op een school in Thala Barivat hebben gedaan. De aanwezige speeltoestellen worden geschuurd en van een fris kleurtje voorzien. Oude autobanden worden beschilderd en kunnen vervolgens dienst doen als speeltuig Een schoolmuur wordt voorzien van een muurschildering. Teacher Park heeft ter voorbereiding al een tekening op de muur aangebracht. Afgelopen zondag zijn we een dagje aan de slag geweest.

Op zaterdagavond is iedereen uitgenodigd om bij Ponika, pizza en pasta te komen eten om met elkaar kennis te maken en het plan voor de zondag te bespreken. Wanneer Ans en Martin op de brommer arriveren komt Polen, de eigenaar, ze tegemoet. Het spijt hem maar we kunnen vanavond niet eten want zijn restaurantje zit helemaal vol. Geen plaats. We kunnen volgens Martin gewoon aan hun vaste tafeltje buiten zitten maar begrijpen de stress van Polen. Eten maken voor zo’n 20 man die allemaal tegelijkertijd hun maaltijd willen hebben is niet iets wat bij Ponika vaak voorkomt. Polens gezicht klaart op als we melden dat we bij de Koreanen horen. Binnen zijn de kleine tafeltjes bezet door groepjes Koreanen. De wat grotere ronde houtentafel is voor de VSO-ers gereserveerd. Sol, de enige die Engels spreekt, en Park komen ons begroeten. Wanneer Rolly, Marissa en Beata zijn gearriveerd kan het rondje voorstellen beginnen. 

De Koreanen hebben een mondje Khmer geleerd maar spreken geen Engels. Het voorstelrondje levert dan ook weinig informatie op. Het zijn Aziaten dus ze kunnen beleefd hun handen vouwen en hoofdbuigingen maken. We begrijpen dat ze vanuit heel Cambodja naar Stung Treng zijn afgereisd en voornamelijk werkzaam zijn met iets in computers. Ze begrijpen van ons dat we in Stung Treng werken. Het plan voor de zondag is simpel. We spreken af om 7 uur te beginnen. De pasta en pizza’s smaken goed.

Om 9 uur vertrekt een ieder en Ans en Martin kletsen met Polen en zijn vrouw, van wie Martin de naam steeds vergeet, aan hun tafeltje buiten nog even verder.

Zondagochtend zijn de meesten om 7 uur present. Sol heeft aan Martin gevraagd of hij foto’s wil maken en dat vindt hij prima. In verven heeft hij niet veel trek aangezien hij geen oude kleren bij zich heeft. Hij wil het  risico een van zijn twee broeken vies te maken liever uit de weg gaan. Om in zijn slobberige zwembroek rond te gaan lopen is voor hem geen optie.

De studenten van het RTTC zijn inmiddels aan de speeltoestellen begonnen, de muur is voor de Koreanen dus Beata en Ans besluiten zich over de autobanden te ontfermen. De spulletjes worden uit de school gesleept en men kan aan de slag. Onhandig voor Ans en Beata is dat ze voor hun verfblikken afhankelijk zijn van de ploeg die met de schommels en de glijbaan bezig is. De verf die zij overlaten kan gebruikt worden voor de banden. Ze besluiten dan ook om de banden eerst maar in de grondverf te gaan zetten. 

De Koreanen gaan eerst ontbijten. Ans en Martin hebben thuis al hun boterhammen gegeten. Martin besluit een hapje mee te eten maar Ans en Beata willen aan de slag. Het is ze inmiddels gelukt om een blik blauwe en witte verf te bemachtigen.

Het openen van de grote emmers muurverf met behulp van een bijl blijkt lastig maar nadat Park thuis een schroevendraaier heeft gehaald kunnen de emmers open en gaan ook de Koreanen aan de slag.

Eigenlijk vinden we het helemaal niets dat er enkel volwassenen aan het werk zijn. In Thala Barivat speelden de kinderen van de school tenminste nog een rol in het wieden van het schoolterrein en konden ze een handafdruk plaatsen op de muur waar een boom werd geschilderd. Hier is helemaal geen rol voor de kinderen bedacht. Op de een of andere manier gaan ze ervan uit dat de kinderen er een zooitje van zullen maken. Of dat een grote groep oncontroleerbaar is en er ongelukken gebeuren of wat dan ook.



Martin vindt het onzin. In Thala Barivat renden 10-tallen kinderen gewapend met hakmessen rond, staken grote bergen afval in de fik, knuppelden een slang dood en met verf knoeien zou gevaarlijk zijn? Er lopen nu zo’n 40 mensen rond, aankomende leerkrachten voor het grootste deel. Die zouden toch in staat moeten zijn om een groep kinderen mee te laten helpen? Kinderen spelen wat dit betreft echter geen rol in Cambodja. Iets waar we misschien eens een blog aan kunnen wijden. De relatie tussen kinderen, ouders en ouderen is anders dan wij in Nederland gewend zijn.

Maar goed, het schoolterrein wordt opgeknapt en dat is wat waard.

Ans heeft geen taal nodig om het aanwezige groepje nieuwsgierig toekijkende kinderen in te schakelen. Al snel heeft ze hen uitgerust met kwasten en zijn de kinderen geconcentreerd bezig om de autobanden te beschilderen. Onze redenering is dat wanneer kinderen zelf een bijdrage hebben geleverd aan het opknappen van hun omgeving ze er later meer zorg aan besteden. Misschien een verkeerde veronderstelling maar het is ook gewoon leuk om ze erbij te betrekken. Typisch Nederlands zullen we maar zeggen.

Terwijl de Koreaanse meiden ijsjes eten en zich amuseren met de kleine Cambodjaanse kinderen is teacher Park in de bloedhete zon zijn walvis aan het schilderen. Zoals te verwachten brengt hij schaduwpartijen aan om de vis mooi rond en dik te maken. 

Goed om te zien dat hij zoveel aandacht schenkt aan zijn schildering. De anderen mogen het water en de kleinere vissen schilderen, de walvis is voor hem.

Rond 11 uur zijn de speeltoestellen geschilderd en heeft Park de laatste streepjes op de muur gezet. Martin maakt de traditionele groepsfoto’s en de afspraak is dat men om een uur of 3 terug zal komen om de banden hun definitieve plaats te geven. Het probleem voor Beata en Ans is dat er nu pas echt verf vrijkomt om de banden te gaan kleuren en die zullen droog moeten zijn voordat ze geplaatst kunnen worden. Terwijl een ieder tevreden vertrekt voor een langdurige siesta besluiten Beata en Ans om verder te gaan met schilderen.

Na Beata duidelijk te hebben gemaakt dat de minder fraaie banden door de RTTC studenten zijn afgeraffeld en niet door de aanwezige kinderen zijn mishandeld is ook Beata bereidt om de kinderen in te schakelen.

Manmoedig werken de twee dames met de kinderen verder op het inmiddels verlaten schoolterrein. Martin vertrekt ook naar huis om te lunchen en zijn Koicafoto’s te selecteren. Daarna keert hij terug naar het schoolterrein met boterhammen en flessen water voor Beata en Ans. Om 3 uur verschijnen Marissa en een aantal docenten om de fleurige banden hun definitieve plaats op het schoolterrein geven.

De school is ons dankbaar dat we het terrein hebben opgeknapt en we worden uitgenodigd om ’s avonds aan te schuiven bij het diner dat door een aantal vrouwelijke docenten verzorgd zal worden. Wanneer we om 6 uur bij de school aankomen merken we dat we te vroeg zijn en maken we nog een rondje langs de rivier om naar de zonsondergang te kijken. Het eten; rijst, vis, Khmer soep en een mangosalade is zoals we inmiddels van de Cambodjaanse keuken gewend zijn. Het Koreaanse groente gerecht, wat Sol uit Phnom Penh heeft meegenomen, bestaat voornamelijk uit chilipepers; zuur en gloeiend heet. Ans ervaart het als heel bijzonder om met zoveel verschillende nationaliteiten door elkaar op de grond van een klaslokaaltje te zitten en met stokjes wat te eten.

Op maandag, internationale kinderdag is een vrije dag in Cambodja, gaan de Koreanen een dagje uit naar Ban Lung. Martin heeft geen zin om uren in de minivan te gaan zitten om de watervallen en het kratermeer te bezoeken waar we tijdens onze vakantie in 2013 geweest zijn. Ans is socialer ingesteld en stapt ’s ochtends om 6 uur in de minivan voor een dagje natuur in Ratakaniri.

VSO Stung Treng heeft haar vriendelijke gezicht getoond aan Koica en volgende week mogen we opnieuw aanschuiven wanneer de Koreaanse directeur van  Koica-Cambodja Stung Treng bezoekt. We zullen zien of zijn Engels beter is dan dat van Teacher Park en de Koreaanse jongeren. In ieder geval zullen we hem beleefd hoofdknikkend en buigend begroeten.

Li Hai