Ans en Martin

De provincie in

De studenten zijn op school en lopen geen stages in het ziekenhuis. Voor Martin betekent dit conversatielessen Engels en het geeft Ans de gelegenheid de provincie in te trekken en workshops te geven in Health Centra.

Dinsdagochtend vertrekt ze om 7.30 samen met Kosal en Sokann naar Kbal Romeas. Het centrum ligt langs de asfaltweg naar Ratakaniri en is goed bereikbaar. De directeur en 4 aanwezige verloskundigen zijn blij met de aandacht die ze van Ans krijgen.

De workshop omhelst het gebruik van het partogram en hechten. De praktijk in Cambodja is dat men het partogram gebruikt als administratie. Na afloop van de bevalling vult men het formulier in en dat is het dan. De bedoeling van het partogram is echter dat het gedurende de bevalling wordt gebruikt om te zien in hoeverre deze goed verloopt. Het heeft een signaalfunctie om te kunnen besluiten of de vrouw bijvoorbeeld wel of niet naar het ziekenhuis moet worden ingestuurd of dat er andere ingrepen noodzakelijk zijn.

Essentieel hiertoe is dat gedurende de bevalling de hartslag van het kind gecontroleerd wordt. Tijdens de weeën maar ook tijdens de uitdrijving. Dit laatste heeft Ans in Cambodja nog niet waargenomen. Hier is het idee dat de vrouw zo snel mogelijk dient te bevallen van haar baby. Wanneer men geen idee heeft van de conditie van het kind is dit op zich geen slechte gedachtegang. Vrouwen worden aangemoedigd te persen om maar zo vlot mogelijk te bevallen.
De verloskundigen steken letterlijk een handje uit om te helpen. Het perineum wordt opgerekt en over het hoofdje afgeschoven om het hoofd snel geboren te laten worden. Niet alleen tijdens een wee wordt er gestimuleerd om te persen maar ook tussendoor. Het resultaat is dat vrouwen vaker inscheuren dan nodig zou zijn.

Daarmee komt de noodzaak van hechten hier vaker voor dan in Nederland. Vervelende bezigheid voor de betreffende vrouw want veelal wordt er geen verdoving gebruikt. Verdoven kost geld en dat is er in de meeste gevallen niet. Daarbij komt dat een deel van de verloskundigen geen idee heeft waar verdoving eigenlijk voor dient. Het gevolg is dat veel vrouwen zich niet willen laten hechten. Jammer, want dit kan allerlei akelige gevolgen hebben. Wanneer ze wel gehecht worden laat de vaardigheid van de verloskundigen in de praktijk nog wel te wensen over. De meeste vrouwen in Cambodja kunnen best overweg met naald en draad maar het hechten van wonden en spierweefsel is toch andere koek.

Ans benadrukt in haar workshop het nut van hechten en goed verdoven en wil graag deze vaardigheid oefenen. Als de vrouwen weten wat de consequenties van niet hechten zijn, ze goed verdoofd kunnen worden zodat ze niet zoveel pijn ervaren, kunnen ze een beter besluit nemen om zich wel of niet te laten hechten.

Het toeval wil dat er een vrouw in het Health Centrum aanwezig is om te bevallen. Ans volgt de verloskundige handelingen aandachtig. Het is een typisch geval van bevallen op z’n Cambodjaans.
De bevalling gaat vlot en de vrouw geeft geen kik. Een gewoonte is dat men na de bevalling de baarmoeder reinigt van bloedstolsels. In onze ogen een onnodige en zeer pijnlijke bezigheid. Aan de andere kant; de vrouwen kunnen niet douchen na de bevalling want douches zijn niet aanwezig. Hetzelfde geldt waarschijnlijk voor de gewoonte om te katheteriseren. Een mogelijke kans op infectie wanneer ze het toilet zouden bezoeken is waarschijnlijk net zo groot of misschien wel groter.

Hoe dan ook de vrouw blijkt gehecht te moeten worden maar dat wil ze niet. Er is een levend kind en ze vindt het blijkbaar wel welletjes. Ans bespreekt met de verloskundigen dat dit een goede mogelijkheid is om met de vrouw te praten over het nut van hechten. De verloskundigen weten haar te overtuigen. Het gevolg is dat zij bereid is zich door Ans te laten hechten. Netjes verdoofd, netjes gehecht. Iedereen onder de indruk. Een mooie praktijkles.

De verloskundigen in Kbal Romeas blijken goed te zijn. Ze begrijpen het gebruik en nut van het partogram. Tijdens de oefening hechten hebben ze de techniek snel onder de knie. Eén van hen heeft tijdens een stage in het ziekenhuis de training van Ans gevolgd en weet nog precies hoe het moet. Ze heeft sindsdien echter nog niet gehecht omdat de vrouwen dit liever niet willen. Nu hebben ze een fraai praktijk voorbeeld gezien en we hopen dat er in de toekomst in dit Health Centrum vaker gehecht zal worden. De directeur is blij met het compliment dat hij van Ans krijgt en ze willen, blijkens de enquête, graag meer bijscholing in de toekomst.

Donderdag gaat Ans met Kosal en nu Seneth opnieuw op pad. Nu naar Koh Preah wat op een eiland in de Mekong ligt. Sinds 2013 is hier een Health Centrum geopend.

Ze hebben het idee dat ze in Sre Krasang het pondje kunnen nemen. Het is mogelijk om vanuit Stung Treng gewoon
15 km langs de Mekong te rijden maar dit is een slechte smalle onverharde weg. Weliswaar zo’n 20 kilometer om is Sre Krasang ook bereikbaar via asfalt. 

Wanneer ze daar aankomen blijkt het pondje helemaal niet in het dorp te liggen. Ze moeten alsnog dik 10 kilometer langs de Mekong slingeren om het pond te bereiken. Altijd moeilijk is het om vanaf de weg het water te bereiken. De oevers zijn steil en glibberig. Gelukkig helpt de veerman hen met hun brommers. Wanneer ze na 15 minuten varen op het eiland aan land gaan blijken ze nog 3 km te moeten rijden voordat ze via een smal paadje het Health Centrum aan de andere kant van het eiland bereiken. De reis heeft ruim 2 uur geduurd.

Aangekomen blijken er 4 verloskundigen aanwezig. Opmerkelijk is dat een van hen gedurende 28 jaar een traditionele vroedvrouw is geweest. De traditionele vroedvrouwen hebben geen officiële opleiding genoten maar verkrijgen hun kennis via overlevering van de vorige vroedvrouw. Het is mooi dat deze vrouw hier aanwezig is. Het is politiek om ervoor te zorgen dat zwangeren zich niet meer door traditionele vroedvrouwen laten helpen. Ze zijn, zeker in de afgelegen gebieden, nog wel aanwezig en bij gebrek aan gekwalificeerde verloskundigen hebben ze hun nut. Deze oudere vrouw is ongetwijfeld ervaren in het begeleiden van bevallingen maar op een wijze die wij ons liever niet voorstellen. Ze heeft geen geschoolde kennis en voldoet niet aan de ‘moderne’ eisen.

Ans krijgt tijdens de hechtoefeningen het idee dat ze niet goed kan zien. Ze geeft haar leesbril aan de vrouw en dat blijkt te helpen.
In Cambodja zijn er geen HEMA’s waar je makkelijk een leesbrilletje uit het schap haalt dus Ans besluit haar bril te schenken.
De Nederlandse bril heeft goede glazen maar blijkt niet zo goed op de Cambodjaanse neus te passen. De bril zakt voortdurend af en hangt op haar neusvleugels maar ze is er toch blij mee. Waar de bril niet bij helpt is het lezen. Ze kan weliswaar beter zien maar blijkt niet te kunnen lezen. Het partogram is iets waar ze niets mee kan.

Analfabetisme is niets bijzonders bij de oudere Cambodjaan. Ze is 53 jaar oud dus gedurende de Vietnam oorlog, het Pol Pot regime en de aansluitende burgeroorlog heeft ze geen kans gehad om naar school te gaan. Dit betekent allerminst dat ze zich niet nuttig heeft weten te maken. Als traditionele vroedvrouw heeft ze waarschijnlijk het merendeel van de eilandbewoners ter wereld gebracht. Ze is de laatste traditionele vroedvrouw die op dit eiland werkzaam is geweest. Ze heeft nu, als wijze oude vrouw, de status van verloskundige gekregen waardoor ze in het Health Centrum kan werken.

Het niveau van de verloskundigen is hier minder dan in Kbal Romeas maar het feit dat er nu een Health Centrum aanwezig is geeft hoop voor de toekomst.
De werkomstandigheden zijn verbeterd maar het is en blijft een moeilijke werkplek. Wanneer er problemen ontstaan is de bereikbaarheid van het ziekenhuis in Stung Treng erg moeizaam. Het eiland ligt stroomafwaarts in de Mekong en het is al snel zo’n 3 uur varen is om in Stung Treng te komen.

Om naar het dorpje Sre Krasang te varen en dan met een ambulance naar Stung Treng te rijden is misschien in de toekomst een optie maar dan dienen er wel betere wegen en voldoende ambulances aanwezig te zijn.


Tussen de middag lunchen in het restaurantje wat door een van de verloskundigen wordt aanbevolen.

De terugweg naar Stung Treng duurt langer dan met name Martin zich wenst. Om een uur of 4 begint de bewolking in Stung Treng dreigend te worden. Harde windvlagen duiden erop dat het gaat regenen. Het regenseizoen heeft een duidelijke staart want iedere dag klettert het wel een paar uur.

Om ½ 6 wordt het snel donker. Martin begint maar vast met het eten klaar te maken. Hij ging er van uit dat Ans rond
5 uur terug zou zijn en wordt wat onrustig. Oké ze zijn met z’n drieën en twee brommers dus er zal wel niets aan de hand zijn, maar toch. Het is pikkedonker, het waait en regent en de wegen zijn niet zo best. Wanneer Ans om 10 over 6 eindelijk thuis komt is het voor Martin een hele opluchting. Blij dat ze er weer is. Uitgeput en verkild stelt ze voor om uiteten te gaan. Een welverdiende traktatie na een opnieuw enerverende dag. Martin zet zijn maaltijd in de koelkast. 

Bij Polen uiteten gaan en vlees bij de maaltijd vindt hij altijd een goed idee. Ans trekt een trui aan bij een temperatuur van 30 graden Celsius.

Inmiddels hebben we het eerste beeldmateriaal voor de VSO reclamespotjes gezien. Het ziet er goed uit. Ans wordt nauw betrokken bij het samenstellen van de korte documentaires. We zijn inmiddels aan de tweede proefversie en zijn blij en ook best trots op het resultaat. De lange versie (3 minuten) zal gebruikt worden tijdens informatiedagen van VSO Nederland. De twee korte Socutera spotjes (90 en 30 seconden) zullen medio december worden uitgezonden. Zodra we dit schema weten laten we het jullie natuurlijk direct weten.

Li Hai