Ans en Martin

Water en vuur

Deze keer een blog met twee evenementen en dus (lekker (?)) veel foto's.

In januari hebben we een blog geschreven over het ICS schoolproject in Thala. ICS, International Citizin Service, is een Brits ontwikkelingsprogramma dat Engelse jongeren koppelt aan jongeren uit ontwikkelingslanden. VSO is de basis voor ICS in Cambodja. Stung Treng herbergt zo’n groep jongeren die 3 maanden meewerken binnen verschillende projecten. Daarnaast is er de groepsdoelstelling een activiteit te organiseren in een nabijgelegen dorpje.

Dit keer is het thema ‘Hygiëne en Gezondheid.’ Als langdurige VSO-er wordt Ans gevraagd hen daarbij te ondersteunen. De centrale boodschap is: “Gebruik schoon water”. Tijdens de voorbereiding schieten we in de lach bij de reacties van een aantal Britse meiden die gruwelen van het idee dat er geen zeep en shampoo aanwezig zou zijn. Laat staan dat men zich niet met schoon water kan douchen. "Uuuuuuhhhh." Blijkbaar hebben zij zelf een uitgebreide toilettas meegenomen want ze logeren bij Cambodjaanse gastgezinnen en zouden niet zo verbaasd hoeven te zijn. 

Het leven op het Cambodjaanse platteland is anders dan dat in het Verenigd Koninkrijk.

Zaterdagochtend zijn we in de gemeenschap Kem Khouy aanwezig om de ICS jongeren te helpen tijdens hun activiteit. We nemen stukjes zeep en tandenborstels mee die we in de loop der tijd verzamelt hebben uit de verschillende hotels en guesthouses. Daarnaast hebben we een zak met kleine tubes tandpasta gekregen van onze tandarts in IJsselstein.

Het is een ochtendprogramma en we zijn verrast dat om 7.00 uur het gemeenschapshuis al gevuld is met moeders en kinderen uit het dorp. De ochtend wordt gestart met een groepsactiviteit op het veld. Een soort stoelendans zonder stoelen maar als opwarmertje geslaagd. Men doet vrolijk mee en de stemming zit er direct goed in.

De eerste presentatie benadrukt de persoonlijke hygiëne. Het wassen van handen en tandenpoetsen wordt gedemonstreerd. Twee moeders zijn bereid om ook een demonstratie handenwassen te geven. Idealiter met zeep. Aangezien dit voor een deel van de mensen een duur luxe product is kan men als alternatief as of zand als schuurmiddel gebruiken.

Na deze uitleg en demonstratie deelt Ans stukjes zeep en tandenborstels uit. Opvallend is dat de kinderen weliswaar gespannen maar rustig hun beurt afwachten. Tot slot van dit eerste deel worden de kinderen uitgenodigd om hun handen te wassen.

Na een korte onderbreking voor een hapje en een drankje volgt de tweede helft. 

Nu staat het gebruik van schoon water bij het bereiden van voedsel centraal. Wanneer er stoofpotjes gemaakt worden zijn er weinig problemen. Het gebruik van rauwe groentes, fruit en salades leveren in de praktijk wel een grote kans op maag- en darmklachten. Wij kopen ons drinkwater in 20 liter vaatjes maar dat is voor deze mensen geen optie. 
Het centrale advies is en blijft het koken van water.

Aan de hand van verschillende platen wordt er vervolgens een discussie op gang gebracht over het wel en wee van hygiëne en gezondheid.

Ans wordt gevraagd om achter de tafel vragen uit het publiek te beantwoorden.

Praktische vragen over het gebruik van water op de rijstvelden en het nut van eigen kopjes of rietjes. 
Ze geeft eenvoudige adviezen en legt iets uit over de gevaren van bacteriën.

Na de traditionele groepsfoto wordt de dag afgesloten met het poetsen van de kindertanden. De tandpasta van Eric, onze tandarts, wordt enthousiast gebruikt.

Met een tevreden gevoel rijden we terug naar Stung Treng. Een geslaagde ochtend. Voldoende publiek en een goede interactie. Hoewel het thema eenvoudig en vanzelfsprekend lijkt is het nuttig om het belang van schoon water te benadrukken. 

Zoals in het vorige blog vermeld wordt er op het terrein van de pagode druk gewerkt aan de restauratie van een verblijf en twee bamboeboten. 

Op maandag gaat Martin nog even kijken naar de vorderingen. De jongens op het dak zwaaien hem vrolijk toe en wanneer Martin een kijkje neemt in het gebouw zelf ziet hij een waterslang op de grond liggen. Met enige verbazing ziet hij een monnik binnenkomen die het water omhoog spuit. Wanneer een van de werkjongens naar beneden komt om dit karwij van hem over te nemen wordt de bedoeling duidelijk. Grijnzend spuit hij zijn collega’s op het dak nat en neemt zelf een douche. Kliedernat druipend klimt hij vervolgens terug het dak op. Ja, de jongens branden van het dak af en een regelmatige verkoeling is dus wel op zijn plaats.

Voor de pagode in de rivier ligt inmiddels een bamboeboot. Aan de oever hebben de monniken een plaats vrij gemaakt waarop een andere boot ligt.

Dinsdag was het volle maan en wordt het einde van de boeddhistische vastentijd gevierd. Dit betekent dat de monniken opnieuw hun sociale taken oppakken en zich onder de mensen begeven. De vastentijd van de monniken duurt drie maanden en valt grotendeels samen met het regenseizoen. Gedurende deze tijd verlaten ze het terrein van de pagodes niet en richten ze zich meer dan anders op gebed, studie en meditatie. De jonge monniken worden voor het eerst geschoold in de leer van Boeddha.

In heel Cambodja wordt rond deze tijd het feit gevierd dat de monniken uit hun afzondering komen. De pagode zit opnieuw vol tijdens de eredienst en het kleurrijke schouwspel blijft Martin boeien. Na de dienst schuifelt hij op zijn blote voeten toch nog maar een keer naar binnen om een paar foto’s te maken van het aanbieden van het eten aan de monniken. De vraag dringt zich bij hem op of men in kerken en moskeeën ook zo tolerant en vriendelijk reageren op een ongelovige die zich fotograferend tussen de mensen begeeft. Hoe dan ook, de Cambodjanen vinden het allemaal prima.

In onze provincie wordt deze viering extra luister bijgezet door het ritueel van brandende boten. Een verschijnsel wat uit het naburige Laos afkomstig is. Het schijnt dat in Cambodja slechts in Stung Treng dit ritueel gevierd wordt. Mooi meegenomen zullen we maar denken.

Het idee is dankzegging en een ode aan de rivier. De Mekong, moeder aller dingen, is letterlijk de levensstroom waaruit een ieder drinkt. Door het brengen van offergaven geeft men iets aan de rivier terug, stemt men de geesten gunstig en deelt iedere deelnemer in de spirituele verdiensten. Het stroomafwaarts laten drijven van de brandende boten is tegelijkertijd een mooie manier om al het kwaad, ziekte, ongeluk en tekortkomingen te laten verdwijnen.

’s Middags neemt de drukte op de straat voor de pagode toe. Er verschijnen tientallen kraampjes waar vuurwerk en wierookstaafjes verkocht worden. Mensen komen langs met zakjes geprepareerde brandstof, bladeren ?, die in de van bamboebast gemaakte goten op de boot worden gelegd. Daarnaast brengt men voedsel naar de boot die beneden in de rivier klaar ligt.

Vorig jaar zijn we bij de pagode gaan kijken nadat we wat vuurwerk hadden gezien en er luide muziek klonk. Typisch geval van te laat want pas na alle rituelen wordt er door de mensen op het pagode terrein wat rondgehangen en gedanst. 

Deze keer gaan we na het avondeten snel terug om te zien hoe het een en ander zich verder ontvouwt. Om 6 uur is het donker. De volle maan schijnt aan de hemel en het begint gezellig druk op straat te worden. Men plaatst wierook in de houdertjes op de boot, doneert geld bij de monniken aan de poort die vervolgens via microfoon en luidspreker de gever zegenen. Men drentelt rond in afwachting van het moment dat de vuren aangestoken zullen worden. 


Martin stopt ook wat geld in de pot maar gebaart wat opgelaten naar de monnik die de microfoon pakt dat hij zijn luide zegeningen wel achterwege mag laten. Misschien spiritueel onhandig maar hij zou zich ongemakkelijk voelen om met gebogen hoofd en gevouwen handen de Khmer gebeden over zich heen te laten komen.

De medewerkers van de pagode die het vuur aan de op het land liggende boot zullen ontsteken worden gezegend. Vervolgens dalen twee monniken de trap af naar de boot in de rivier en beginnen daar de in blikjes gepropte brandstof te ontsteken. Wanneer deze boot brandend rivier opwaarts wordt getrokken is dat het signaal om ook aan de andere boot te beginnen. 

Velen drommen om de boot samen om bosjes wierook te plaatsen. De sfeer is uitbundig maar ook devoot. Het spul in de bamboegootjes is uiterst brandbaar en al snel staat het geheel in vuur en vlam. Walmen geurige rook en de uitslaande hitte maakt dat men al snel achteruit wijkt.

Omdat de brandstof zo snel verbrandt blijft het bamboeskelet geblakerd maar wel bruikbaar. Zodra de grootste vlammen wat getemperd zijn begint men opnieuw wierookstaafjes aan te brengen.

Inmiddels is de brandende boot richting de brug gesleept, losgelaten en langzaam stroomafwaarts aan het drijven. Mensen dalen de trappen af naar de rivier om hun kleine persoonlijk bootjes te water te laten. Het lijken een soort drijvende taarten. Een bodem van bananenbladeren, een cake van kleefrijst gegarneerd met bloemen en vruchten. Natuurlijk kaarsjes en veel wierookstaafje. Opvallend is dat het voornamelijk jongeren en stelletjes zijn die deze bootjes te water laten. Kinderen staan langs de oever met vuurwerkstaven. Voortdurend schieten er kleine balletjes gekleurd vuur richting de rivier.

Wanneer de muziek op het terrein van de pagode opklinkt en de rust op straat wat terugkeert besluiten we op onze vaste plek langs de rivier een biertje te gaan drinken. De drijvende lichtjes op de donkere rivier leveren een feeëriek decor en een mooie afsluiting van de dag. 

Woensdagochtend schalt er muziek door de straat. Het regenseizoen loopt ten einde, de monniken zijn weer beschikbaar dus tijd voor bruiloften, feesten en partijen.

Li Hai