Ans en Martin

Afscheid in Phnom Penh

We zijn terug in Nederland. Heerlijk vertrouwd, koel en fris.

We schrijven toch nog een blog omdat het afscheid van Cambodja onverwacht bijzonder is.

Bij aankomst op dinsdagavond in ons vaste ‘Okay’-Guesthouse in Phnom Penh worden we als gewoonlijk vriendelijk begroet door het personeel. Met ons is het allemaal goed maar zij zijn verdrietig. Ze dragen allemaal witte overhemden met een rouwlintje. De eigenaresse is afgelopen zondag op 47 jarige leeftijd aan een hartaanval overleden. Wij hebben haar in 2013 een paar maal ontmoet toen ze nog in dit Guesthouse woonde. Inmiddels is de familie verhuisd naar een nieuw hotel wat ze in de stad hebben laten bouwen.

De dinsdag- (en woensdag) avond brengen we genoeglijk samen met Annemiek en Donnie door. Woensdagochtend gaan we naar het VSO kantoor en wandelen we een stukje door de stad richting het nationaal museum op zoek naar het Okay hotel.

In Cambodja is het de gewoonte om bij feesten, partijen maar ook overlijden tenten op straat te zetten waar gasten aan tafels bijeenkomen. Voor het grote hotel zien we de rouwtent (zwart-wit). We besluiten om een kijkje te nemen. We zien Paula, de vaste gastvrouw van het Guesthouse, aan een van de tafels en gaan haar begroeten. Zij stelt ons voor aan de oudste zoon (21 jaar) die vraagt of wij afscheid van moeder willen nemen. Op onze blote voeten betreden we het hotel waar zij in de lobby ligt opgebaard.
Met wierrook staafjes in de handen knielen we voor de kist om ons respect aan de overledene te tonen.

Het is een indrukwekkend geheel. Twee vrouwen zitten voor de kist voortdurend boven twee urnen papiergeld te verbranden. Deze offergaven zullen later samen met de as van de overledene in de familie stupa bij de pagode worden geplaatst.

De zoon nodigt ons uit om de volgende dag aanwezig te zijn bij de tocht naar de pagode en het begrafenisritueel. Onze vlucht naar Hong Kong en Amsterdam vertrekt pas om 19.00 uur dus we hebben tijd om dit te gaan doen.
Zeer vereerd accepteren wij zijn uitnodiging. Het is een rijke familie en het ritueel zal in volle pracht en praal worden uitgevoerd. Voor ons een unieke kans om een Cambodjaanse begrafenis bij te wonen. Jammer is dat we in onze garderobe geen witte kleding hebben. Wit is de kleur van rouw.

Donderdagochtend zijn we om 8 uur bij het hotel aanwezig. De kist wordt op een grote openwagen geplaatst en wij nemen plaats in een van de vele tuk-tuks die de rouwstoet volgen naar de pagode. We zijn de enige ‘Barang’, buitenlanders en de tuk-tuk rijders willen ons graag vervoeren. De pagode ligt een behoorlijk eind rijden weg. De stoet is lang en de chaos van het Phnom Penh verkeer maakt  dat er van een geordende rouwstoet al snel geen sprake meer is. We trekken wel veel bekijks en toeristen verdringen zich met hun camera’s om foto’s te nemen. De tuk-tuk bestuurders doen wat ze altijd doen en wriemelen zich links en rechts inhalend door het verkeer.

Bij de pagode is een hoog bouwsel opgericht waarop men de kist plaatst.

De hele ochtend vinden er allerlei riten en ceremonieën plaats.
De precieze betekenis ontgaat ons want we kennen deze rituelen niet en het Khmer kunnen we niet verstaan.
Wel kijken we onze ogen uit en zijn we onder de indruk van het gebodene.

Het is aandoenlijk om de familie in hun witte rouwkleding te zien. Haar zonen (21, 15 en 12 jaar oud) hebben het hoofd kaalgeschoren en dragen een zwarte rouwband om de arm.

Na de lunch wordt de kist geopend en kan de naaste familie nog eenmaal afscheid nemen.
De kist wordt vervolgens naar beneden getakeld waar onder de grond de verbrandingsoven is geplaatst.

Een monnik steekt middels een lange staaf het vuurwerk aan wat rondom de stellage is aangebracht. De hoge palen vuurwerkconstructies draaien luid knetterend en maken een schel fluitend geluid. Dit om alle kwade geesten te verdrijven. Wanneer het vuurwerk stopt zien we de rook uit de lange pijp naast de stellage komen. Het vuur zal tot een uur of zes ’s avonds branden.

De familie biedt geschenken aan de monniken en dan is het voor ons de hoogste tijd om een tuk-tuk te zoeken die ons terug naar de stad zal brengen.

Aan het einde van de middag pakken we het vliegtuig naar Hong Kong waar we om 1 uur ’s nachts vertrekken richting Schiphol.

Een indrukwekkend en bijzonder afscheid  van Cambodja.

Aw koun strjaan