Ans en Martin

Health Centers

Ans heeft een aantal Health Centers in de provincie bezocht. Er was bezoek uit Guernsey, een van de Kanaaleilanden dat voor de kust van Normandië ligt. De semi Britse overheid van dit kanaaleilandje stelt een fonds beschikbaar waaruit projecten voor ontwikkelingslanden gefinancierd kunnen worden. Via VSO hebben zij een donatie gedaan aan het ziekenhuis in Stung Treng en een 6-tal Health Centers in onze provincie. Ans is uitgenodigd om dit bezoek mede te begeleiden.

De gezondheidszorg in Cambodja is gecentreerd rond een Referral Hospital en Health Centers in de buitengebieden. Voor Stung Treng zijn dit 11 Health Centers. Deze hulpposten zijn de laatste jaren door buitenlandse fondsen behoorlijk vernieuwd. De meeste centra beschikken over een klein zonnepaneel voor elektriciteit en een waterput, al staat die aan het eind van het droge seizoen vaak leeg. De watervoorziening moet dan van kilometers ver aangevuld worden. De Health Centers hebben een ruime taak. Het zijn algemene hulpposten waar mensen terecht kunnen voor zorg en informatie. Maar ook om te bevallen. In principe zijn de centra de gehele dag bemand maar in de praktijk zijn ze een aantal uren per dag, vooral in de ochtend, geopend.  De verloskundige is oproepbaar en in enkele gevallen hebben ze de gelegenheid om te overnachten.

Verloskundigen solliciteren niet naar een baan. 

Na hun opleiding moeten ze voor het ministerie van gezondheid een examen doen en als ze slagen worden ze ergens geplaatst. In de praktijk van het alledaagse Cambodja speelt geld hierin een rol. Wanneer de verloskundige of haar familie in staat zijn wat te schuiven dan kan een beter plekje gevonden worden dan wanneer dit niet het geval is. De armere en minder invloedrijke verloskundigen komen zo in de afgelegen wildernis terecht. Ver van huis, familie en vrienden om hun beroep uit te oefenen. De laatste jaren is er oog voor deze onaangename situatie en proberen collega’s onderling, in overleg met de regering, plaatsen te ruilen om zo een wat plezierigere werksituatie te creëren.

Het Guernsey fonds voorziet in 10 bedden met matrassen, een sterilisator, een echoapparaat en een koelkast voor het ziekenhuis. Voor de Health Centers verlosbedden en in het geval van het centrum in Samaki het boren van een waterpomp en de aanleg van een zonnepaneel. Samen met Biju, zijn baas van het ‘Provincial Health District’ (PHD), de nieuwe ‘Health manager’ van VSO en Nick uit Guernsey is Ans maandag en dinsdag op inspectie geweest.

Maandag begint het programma met een presentatie van het PHD over de gezondheidssituatie in de provincie Stung Treng. Voor deze bijeenkomst zijn de directeuren van het ziekenhuis en de Health Centers uitgenodigd. Het is voor Ans nuttig om ook deze mensen te ontmoeten.

Een aantal statistieken ten aanzien van moeder en kind passeren de revue. Het overlijdenspercentage van moeders is 0,2% en van baby’s 1,8%. Ter vergelijking met Nederland zijn deze percentages voor moedersterfte 0,006% en babysterfte 0,3 %. Voor wat betreft Cambodja zijn deze getallen een aanzienlijke verbetering met 10 jaar geleden. Slechter af zijn ze in de armere Afrikaanse landen met een moedersterfte van 0,8 % en een babysterfte van 4%. 

Het meest opvallende voor Ans is echter het lage percentage keizersneden van slechts 2,5 %. 

Mogelijk komt dit door de slechte bereikbaarheid van het ziekenhuis, armoede en of gebrek aan informatie. In Nederland ligt het aantal keizersneden inmiddels rond de 20% mede omdat vrouwen in toenemende mate om deze ingreep vragen en die voor de gynaecologen in onze goed voorziene ziekenhuizen relatief eenvoudig uit te voeren is. In de afgelegen gebieden bevallen nog veel vrouwen onder begeleiding van een traditionele vroedvrouw. Voorlichting van de regering over de gevaren hiervan maakt dat dit geleidelijk minder wordt.

’s Middags is er een Health Center langs de Mekong bezocht zo’n 50 km buiten Stung Treng. Het centrum voorziet in de behoefte van het gehele district en niet alleen het dorpje waar het gebouwd is. In dit centrum heeft men met geld uit Guernsey al eerder een zogenaamd wachthuis laten bouwen. Hier kunnen vrouwen terecht die zo afgelegen wonen dat ze niet in staat zijn om thuis de bevalling af te wachten. In het wachthuis is tevens een verloskamer en een ruimte waar de mensen 2 dagen na de bevalling kunnen blijven. De vrouwen worden in deze periode met plaatjes voorgelicht over de verzorging, hygiëne, voeding en borstvoeding. Vervolgens gaan ze zonder verdere hulp naar huis. In Nederland ondenkbaar. De vierde dag na een bevalling is vaak een kritische dag. Borstvoedingsproblemen of een kind wat geel ziet. Misschien komen dit soort problemen hier minder voor maar daarvan zijn we niet op de hoogte. 

De aanwezige uitrusting voor de partus is minimaal maar wel voldoende. Mensen brengen meestal hun eigen keukenpapier mee. De tissues gebruiken ze als celstofmatjes en als die er niet zijn dan gebruiken ze niets of de sarong van de vrouw. Een luier is vaak een driehoekige dunne doek en als het kind geluk heeft dan ligt er een keukenpapiertje in. De man wordt geacht om alles op te ruimen en schoon te maken. Ja, ja, daar kunnen we misschien nog wat van leren mannen. Na de bevalling wordt er niet gedoucht, maar gepoetst.

Ans heeft veel respect voor de verloskundigen die in deze hulpposten hun werk verrichten. In ieder district zijn er 1 of 2 secundaire verloskundigen en voor de rest werken er primaire verloskundigen. De secundaire verloskundigen hebben een 3 jarige opleiding maar de primaire verloskundigen hebben slecht 1 jaar scholing gehad en zeer weinig praktische ervaring. Ga er maar aan staan. Van hen wordt verwacht dat ze zelfstandig een bevalling begeleiden. Gelukkig zijn er wel 3 ambulances gedoneerd door China. Dit Health Center heeft er een toebedeeld gekregen. Hopelijk hebben ze ook een chauffeur en gaat er een verpleger mee tijdens het transport. De benzine wordt door de regering betaald. Vroeger was dit nog al eens een probleem omdat niemand de benzine kon of wilde betalen.

Dinsdag na een gezamenlijk ontbijt op pad naar een centrum op 80 km afstand. Het ligt heel geïsoleerd in de jungle en voorziet in de behoefte van een uitgestrekt gebied langs de grens met Laos. Mede door de nieuwe brug over de Mekong en de aanleg van een weg door de Chinezen komen er in dit gebied meer en meer mensen te wonen.
De bestaande gemeenschappen liggen echter heel erg verspreid in het oerwoud en gebruiken eerder de rivier dan wegen voor transport.

Het is mooi om te zien dat er in het centrum voortdurend mensen in- en uitlopen voor hulp. Interessant voor Ans is  een zwangerschapscontrole maar er komen ook vrouwen met hun kinderen voor vaccinaties. Zo functioneert de hulppost ook als consultatiebureau. Er is een staf aanwezig van verloskundigen en verpleegkundigen.
De verloskundigen zijn vrouwen en de verpleegkundigen mannen. De verpleegkundigen functioneren hier als dokters want die zijn niet aanwezig in de Health Centers.

Helaas zijn de gedoneerde bedden gynaecologische tafels en geen verlosbedden. Het bloed kan niet goed en hygiënisch opgevangen worden. Door kleine aanpassingen is daar wel iets aan te doen. Maar het blijft suf.
De verloskundigen staan achter het bed en niet zoals in ons land aan de zijkant.

De enige goede tafel is door een andere organisatie gedoneerd. Hij staat tegen de muur en er is nauwelijks ruimte voor de verloskundigen om te assisteren bij een bevalling. Het hoofd van het centrum wil een stuk van het aanrecht weg laten halen zodat er meer ruimte voor de verloskundige ontstaat. Ans heeft een eenvoudiger advies. Wanneer ze  het bed 90 graden draaien kan het aanrecht intact blijven en de verloskundige aan 2 kanten van het bed staan. Simpele oplossing en goedkoop. In dit centrum is er een wachthuis en slaapruimte in aanbouw voor de zwangeren en de verloskundigen die ’s nachts op wacht staan.

De lunch wordt in een restaurantje naast het Health Center genuttigd. Grappig is dat door het neerzetten van zo’n hulppost er al snel winkeltjes, zaakjes en dus ook eten opduikt. Vervolgens zijn er nog 2 centra bezocht.
Allen zijn op dezelfde manier gebouwd en redelijk voorzien van uitrusting en personeel.

Al met al een geslaagd bezoek aan de Health Centers. Het is voor Ans interessant om meer van de gezondheidscentra in de afgelegen gebieden te weten en te ervaren hoe mensen onder moeilijke omstandigheden moeten werken.
Ze functioneren ver van het ziekenhuis met slechte vervoermogelijkheden. 3 Ambulances voor een gebied zo groot als Friesland, Groningen en Drenthe met slechte zandwegen maakt dat de verloskundigen veelal op zichzelf zijn aangewezen. Tijdens het regenseizoen zijn deze gebieden nog moeilijker te bereiken met glibberige of weggespoelde wegen. Ja, veel waardering voor de nauwelijks opgeleide verloskundigen die hier bevallingen moeten begeleiden.

Ans heeft besloten, nu er in het ziekenhuis geen studenten zijn, om de preceptors trainingen te laten geven aan deze verloskundigen. Een andere NGO, Save the Children, ondersteunt een bijscholing van 3 weken in het ziekenhuis voor alle Health Center verloskundigen. Ans heeft geregeld dat een van de begeleiders deze week 4 nieuwsgierige jonge verloskundigen training in hechten heeft gegeven. Zo kan de preceptor oefenen in het geven van de training en snijdt het mes aan twee kanten. De begeleiders worden vaardiger in het geven van de training die ze later aan de studenten kunnen geven en de Health Center verloskundigen worden bijgeschoold.

Zo breidt Ans haar heilzame invloed verder uit.

Li Hai