Ans en Martin

Champignons in Stung Treng

Champignons kweken op een bed van rijststengels in een tropische temperatuur is een van de mogelijkheden voor Cambodjaanse boeren om hun bedrijf meer rendabel te maken. De meeste Cambodjaanse boeren hebben een seizoensgebonden monocultuur (rijst) en daarnaast wat moestuinachtige bezigheden. Hun landbouw methoden zijn ouderwets terwijl hun uitgavepatroon zich al wel vernieuwd heeft. Brommertje, handtracktoren en scholing voor hun kinderen maken dat zij een groter deel van hun landopbrengsten moeten verkopen. Aangezien zij normaal gesproken hun oogst nodig hebben om te eten leidt deze verkoop van hun oogst mogelijkerwijs tot honger.

Deze week hebben we een kijkje genomen op de modelboerderij waar de Nieuw-Zeelanders werken waar we de woensdag voor kerst gegeten hebben. Ze werken voor AOC, Asian Outreach Cambodia. Dit is een christelijk geïnspireerde NGO die zich, net als VSO, inzet om armoede te bestrijden. Hun visie is hoop en waardigheid te brengen door armoede te bestrijden in lokale gemeenschappen. Het verspreiden van het christelijke geloof en het ondersteunen van kerkgemeenschappen is voor hen mede een middel om de Cambodjanen tot veranderingen aan te zetten. 

Naar de opvattingen van AOC is spirituele armoede, onder andere het resultaat van het gruwelijke Khmer Rouge verleden, mede verantwoordelijk voor het in stand houden van de wereldse armoede in Cambodja.

AOC is aanwezig in Stung Treng omdat dit een van de armste provincies van Cambodja is waar zo’n 70% van de bevolking afhankelijk is van de (kleinschalige) landbouw. Ze gaan van de veronderstelling uit dat Stung Treng een sleutelrol zal gaan vervullen in het transport in de Mekong regio. Dankzij de twee grote bruggen is het potentieel om een doorvoer locatie richting Laos en Vietnam te worden groot. Daarnaast verwachten ze dat Stung Treng in de komende 10 jaar een belangrijke toeristenverblijfplaats gaat worden. Constateringen en verwachtingen waar Ans en Martin zich volledig in kunnen vinden. 

De kansen maar ook gevaren die deze veranderingen met zich mee brengen voor de lokale bevolking zijn groot. Nu al zien we dat grote stukken land in handen vallen van buitenlandse investeerders en lokale gemeenschappen van hun land verdreven worden. Het gebrek aan scholing maakt vervolgens dat ze moeilijk aan werk komen wanneer de werkgelegenheid hier gaat aantrekken. Het is van het grootste belang dat de lokale bevolking zich gaat realiseren dat hun traditionele leven snel en drastisch aan het veranderen is.

De boerderij van AOC richt zich op de kleine boeren in Stung Treng. De boeren hebben voldoende land om zichzelf te onderhouden maar het gebruik van dit land laat nog al te wensen over. In de meeste gevallen is er sprake van een achterhaalde traditionele wijze van landbouw. De mensen hebben geen kennis van moderne landbouwtechnieken of grondgebruik. Naast een gebrek aan kennis over landbouw speelt een gebrek aan kennis over bedrijfsvoering hen ook parten. Er wordt misbruik van hen gemaakt door de personen die de tussenhandel beheersen. De boer krijgt nauwelijks iets voor zijn producten waarna de tussenhandel de percentages opdrijft richting verwerking en de uiteindelijke marktprijs. Niets nieuws onder die zon natuurlijk.

Op de boerderij in Stung Treng kunnen boeren bijgeschoold worden. Het 5 hectaren grote gemengde bedrijf omvat verschillende onderdelen. Varkens, kippen, vis en daarnaast verschillende producten als ananas, cashewnoten, mais, pinda’s en ook champignons.

Het is Ans en Martin snel duidelijk dat een aantal projecten die men hier ontwikkelt voor de boeren in Stung Treng nog te moeilijk zijn om te bevatten. Zo heeft men een kippenren gebouwd op een platform in een vijver. Het idee is dat de uitwerpselen van de kippen door de bamboevloer heen in de vijver vallen. Daar vormen deze uitwerpselen het voer voor de vissen die men kweekt. Daar gelaten dat het een hele investering is om zo’n kippen annex viskwekerij op te zetten stoot het idee kippenstront te gebruiken als visvoer veel Cambodjanen tegen de borst. De vis gaat naar poep smaken is de stellige overtuiging.

Een groot waterbassin, waar men vis in kan kweken, zorgt voor toevoer richting drijfbakken waarop men groentes kan kweken. In dit geval is het de vissenpoep waar de plantjes op gedijen. Allemaal erg vernuftig aangelegd maar dit soort concepten vergt een revolutionair andere denkwijze van de boeren. Traditioneel als men hier nog werkt en de grote mate van acceptatie van wat het lot (karma) hen brengt maakt dat veranderingen moeizaam gaan. 

Ans werkt met relatief hoog opgeleide verloskundigen maar loopt ook regelmatig aan tegen ingesleten gewoonten en de moeite om zaken anders aan te pakken dan voorheen. 

Niets vreemd aan deze menselijke neiging om vast te houden aan dat wat bekend is. De christelijk geïnspireerde ontwikkelingswerkers zijn echter van mening dat de boeddhistische Cambodjanen nog minder geneigd zijn zich in te zetten voor veranderingen dan christenen. Hoe het ook zij, we kunnen het men hen eens zijn dat de wijze waarop Cambodjanen de tijd beleven en zaken accepteren zoals ze zich voordoen anders is dan bij ons.

Een ander belangrijk punt is de noodzaak voor de boeren om te investeren in watertoevoer. De modelboerderij beschikt over eigen waterinstallaties en dit is iets wat in het kurkdroge Stung Treng, waar het grondwater ook nog eens erg diep zit, een uiterst moeilijk punt. Het slaan van waterputten en de beschikbaarheid van water is van doorslaggevend belang in het veranderen van de landbouw. Het aanpassen van de bedrijfsvoering en de mogelijkheid en durf om minikredieten te lenen bij banken is iets wat in Cambodja nog erg moeilijk is. De Cambodjaanse economie staat stijf van monopolies en corruptie. 

De beschikbaarheid van geld om te investeren in waterinstallaties en een modernere landbouw is iets wat veel kleine boeren belemmert. Het stimuleren van een meer coöperatieve landbouw waarbij verschillende boerenfamilies gezamenlijke bezittingen hebben wordt mede gestimuleerd door het trachten de gemeenschapszin (kerk) te versterken.

Maar goed, de mogelijkheden die deze boerderij aan de Stung Treng boeren biedt zijn legio. Veel ideeën zijn wel redelijk eenvoudig over te brengen en een mooi voorbeeld daarvan is het kweken van de paddenstoelen. Als voedingsbodem gebruikt men de rijststengels die overgebleven zijn na het oogsten van de rijst. Waar deze stengels in het verleden voornamelijk als voer voor de waterbuffels dienden zijn ze nu beschikbaar voor andere doeleinden. Er worden immers steeds minder waterbuffels gebruikt voor het ploegen van het land.

Er worden kweekbedden opgebouwd met behulp van nat gemaakte rijststengels. De sporen die men koopt worden gemengd met kleefrijst en alcohol wat voor fermentatie zorgt. Wanneer er een laag stengels ligt worden deze natgespoten waarna men de stengels aanstampt. Vervolgens worden de paddenstoelsporen over deze laag verspreid waarna men een nieuwe laag stengels aanbrengt en het proces zich herhaalt. Een bed omvat 3 lagen.

Wanneer het geheel gereed is legt men een laatste laag droge stengels op het bed. Vervolgens doen ze waar alle Cambodjanen goed in zijn. Ze steken het boeltje in de brand. De droge toplaag verbrandt snel en doodt de mogelijke insecten en bacteriën. De paddenstoelen hebben 3 weken nodig om te groeien en men controleert dagelijks de bedden om de voldoende gegroeide paddenstoelen te oogsten. Wanneer dit gedaan is kan men opnieuw starten met het aanleggen van een nieuwe kweekrij.

De winst die men maakt op de gekweekte champignons kan een aanzienlijke bijdrage leveren aan het inkomen van het boerengezin. Het kweken van de champignons kan op de arme en schrale grond gebeuren. De grond waarop men de paddenstoelen kweekt wordt zelfs enigszins verrijkt waarna men op diezelfde grond later weer andere producten kan kweken. Deze methode van champignons kweken wordt inmiddels door een honderdtal boeren in Stung Treng gebruikt. Voorwaarde voor het kweken van champignons is wel weer de aanwezigheid van water.

Het slaan van waterputten is echter iets waarbij AOC ook kan helpen. En anders zijn er wel andere NGO’s te vinden die mede bereid zijn te helpen bij het organiseren van waterinstallaties. De modelboerderij waar men boeren schoolt in nieuwe technieken is een mooi initiatief en men wil de scholingsactiviteiten uitbreiden naar andere technische en administratieve beroepen. Daarnaast werkt men aan het ontwikkelen van een rendabelere bedrijfsvoering en nieuwe marktprincipes.

We vonden het leuk en leerzaam om te zien hoe deze NGO zich inzet voor dezelfde doelen als waar VSO aan werkt. Wanneer verschillende NGO’s nu ook nog leren om gemeenschappelijk zaken aan te pakken zal het rendement van hun ontwikkelingsfondsen nog groter zijn.

Li hai